آشنایی با شغل قاضی
اگر فرد قانون‌مداری هستید و برای اجرای قانون و بسط عدالت در جامعه دغدغه دارید این شغل برای شما مناسب است.
کار قاضی چیست
قاضی کسی است که به تنهایی یا به عنوان عضوی از هیئت قضات، مدیریت یا ریاست دادگاه را بر عهده دارد و با استناد به قوانین بر روند قانونی دادگاه نظارت می‌کند. او اختلافات بین دو طرف دعوا را حل و مذاکره بین آنان یا نمایندگان‌شان را تسهیل می‌کند و در صورت نیاز بر اساس قوانین و مقررات نسبت به صدور حکم و دستور اجرا اقدام می‌نماید.
قضاوت بر دو رکن قانون و عدالت استوار است. همه نظام‌های قضایی دنیا بر پایه مقررات قضایی مدون برگرفته از قانون اساسی شکل گرفته‌اند. قوانین در ایران علاوه بر قانون اساسی از شریعت نیز الهام می‌گیرند. از این‌رو تعاریف مختلفی که از قاضی و قضاوت در قوانین ما وجود دارد برگرفته شده از قرآن و احادیث هستند. نمونه ای از آن به شرح زیر است: قضاوت و حکمیت منصبی شریف و کار پیغمبران و اولیای خداست. رای قاضی و حکم در صورتی عادلانه و خداپسند است که هنگام رای دادن، خدا را در نظر داشته باشند به مسئولیتی که برعهده دارند توجه نمایند، روز قیامت را فراموش نکنند، خودشان را به جای آن کسی که میخواهند درباره او حکم صادر کنند فرض نمایند، از راهنمایی و اطاعت وجدان سرپیچی نکنند، باطل را به صورت حق و حق را به صورت باطل جلوه ندهند، با ظالم توافق نکنند تا بدین وسیله حق مظلوم را پایمال نمایند، دام طمع، آنان را از پرواز نمودن در فضای عدالت و حقگویی بازندارد حاضر باشند دست از مقام و رتبه خود بردارند اما برخلاف شرع و وجدان حکمی نکنند. حکم خدا همیشه به وسیله قاضیان و داوران پاک‌دامنی که با این موضع به کار خود مشغولند زنده و پاینده است.
قضاوت شغلی پر مخاطره و حساس است. قضات در طول مدت اشتغال خود با رای‌هایی که برای انواع پرونده‌های قضایی صادر می‌کنند، گاهی در معرض خطر و تهدید قرار می‌گیرند. برخی معتقدند میزان درآمد قضات در ازای این خطرات و تهدیدهای احتمالی کافی نیست. علی‌رغم اینکه درآمد در انتخاب هر شغلی بسیار مهم است در انتخاب شغل قضاوت عواملی مانند علاقه به اجرای عدالت و مسئولیت‌پذیری نسبت به میزان درآمد در اولویت هستند.
قضات پایه‌های قضایی مختلف دارند که بر اساس مدرک تحصیلی، سابقه کار، فعالیت پژوهشی، جایگاه شغلی، محل خدمت تعیین می‌شود و هر قاضی به طور معمول هر ۳ سال یکبار می‌تواند تقاضای ارتقای پایه کند. ساعت کاری یک قاضی معمولا به صورت تمام وقت است. برخی از دادگاه‌ها ممکن است ساعت‌ها طول بکشند. محل کارشان بیشتر در دفتر کاری و دادگاه‌ها است اما گاهی برای بررسی شواهد و ملاقات با برخی افراد باید به محیط‌های بیرونی یا حتی به سفرهای کاری بروند.
وظایف قاضی
- بررسی مباحث قانونی و کسب اطلاع از آخرین قوانین و مقررات مصوب مجلس شورای اسلامی
- بررسی و ارزیابی مستندات و شواهد دو طرف دعوی به منظور احاطه بیشتر بر موضوع پرونده مورد بررسی
- ریاست جلسه دادگاه و حفظ نظم آن
- شنیدن سخنان دو طرف دعوی به منظور اطلاع دقیق از روند ماجرا و اطلاعات هر یک از طرفین دعوا
- نظارت بر قانونی بودن رویه‌ها و روش‌های بازجویی و رفتار با متهم پرونده
- تحلیل، بررسی و به کارگیری قوانین و مقررات برای صدور رای نهایی
- صدور رای نهایی دادگاه برای اجرا توسط دستگاه‌های مربوطه
دانش و مهارت های مورد نیاز قاضی
- داشتن تفکری منطقی و به دور از پیش‌داوری
- مهارت تصمیم‌گیری
- داشتن توان تحلیلی و استنباطی خوب
- مهارت‌های شنیداری و نوشتاری خوب برای شنیدن و درک کامل سخنان متهم و شاکی و امکان تصمیم‌گیری دقیق درباره آنها
- توان برقراری ارتباط مناسب با دیگران
- مهارت مدیریت و سازماندهی به ویژه در زمان اداره جلسات دادگاه
- مدیریت زمان برای اتمام پرونده‌های ارجاع شده در موعد مقرر و جلوگیری از اطاله دادرسی
- صداقت و درستکاری
- آشنایی کافی با مسائل اجتماعی جامعه
تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل قضاوت
قوه قضائیه برای جذب قضات از روش‌های مختلف اقدام می‌کند که عبارتند از:
- فارغ‌التحصیلان دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری دادگستری که از طریق کنکور سراسری جذب می‌شوند و به عنوان بورسیه قوه قضاییه از همان ابتدا شروع به تحصیل می‌کنند و با پایه قضایی استخدام می‌شوند، پس از فارغ‌التحصیلی و طی دوران کارآموزی به شرط موفقیت در آزمون اختبار در اقصی نقاط کشور به تصدی امر قضا مشغول می‌شوند.
- جذب طلاب حوزه‌های علمیه از بین تحصیل‌کردگان حوزوی که به موجب قانون اجازه استخدام آنها برای تصدی امر قضا داده شده است.
- برگزاری آزمون عمومی جذب قضات از بین فارغ‌التحصیلان رشته حقوق و رشته‌های مرتبط سایر دانشگاه‌ها که به تجویز قانون‌گذار مجاز شمرده شده و چند سالی است که بخشی از قضات از این طریق جذب و استخدام می‌شوند. این گروه نیز پس از طی دوران کارآموزی قضایی و در صورت واجد شرایط بودن، ابلاغ قضایی دریافت خواهند کرد.
فارغ‌التحصیلان رشته‌های زیر در آزمون قضاوت می‌توانند در این آزمون شرکت کنند:
- کارشناسی حقوق در یکی از گرایش‌ها
- کارشناسی الهیات با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
- کارشناسی فقه و حقوق
- کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و حقوق در یکی از گرایش‌ها
- کارشناسی ارشد پیوسته الهیات، معارف اسلامی و ارشاد با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
- داشتن مدرک سطح (۲) عمومی (فقه و اصول) یا سطح (۲) تخصصی با گرایش حقوق و قضای اسلامی برای دانش‌آموختگان حوزه‌های علمیه
قبول شدگان این آزمون پس از مصاحبه شفاهی و گزینش‌های اداری، وارد دوره کارآموزی می‌شوند. طول این دوره برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و حوزوی متفاوت است. پس از گذراندن این دوره و قبولی در آزمون نهایی (اختبار)، ابلاغ قضایی دریافت می‌کنند. افرادی که ابلاغ قضایی دریافت می‌کنند، ابتدا با ابلاغ آزمایشی در دادسرا مشغول به فعالیت می‌شوند و پس از آن برای اخذ ابلاغ قطعی دوباره باید در آزمون اختبار شرکت کنند. برایموثعیت‌های شغلی بالاتر نیز شرایطی لازم است که معمولا برای آنها آموزش‌های ضمن خدمت در نظر گرفته می‌شود.
لازم به ذکر است، معمولا قوه قضائیه تعدادی از داوطلبان واجد شرایط را بدون آزمون قضاوت جذب می‌کند. شرایط خاص این نوع جذب در اطلاعیه‌های مربوطه اعلام می‌شود.
فرصت‌های شغلی و بازار کار قضاوت
قاضی‌ها معمولا در سازمان‌های قضایی کشور از جمله وزارت دادگستری، دادسراها، دادگاه‌ها و شوراهای حل اختلاف مشغول به کار می‌شوند. شوراهای حل اختلاف یکی از فرصت‌های شغلی مناسب برای قضات است.پیش از این قاضی‌های قوه قضائیه پس از ساعات اداری، در این شوراها به امر قضاوت می‌پرداختند. اما هم‌اکنون سهمیه‌ای جدا در آزمون قضاوت برای این بخش در نظر گرفته شده و قاضی‌هایی فقط برای فعالیت در شوراهای حل اختلاف جذب و تربیت می‌شوند. تعداد زیادی از قضات زن در شوراهای حل اختلاف مشغول به کار هستند. همچنین برخی از شرکت‌های خصوصی برای اخذ مشاوره در کارهای حقوقی، از بین قضات بازنشسته از طریق انتشار آگهی استخدام دعوت به همکاری می‌کنند. این آگهی‌ها را می‌توانید در بخش زیر مشاهده کنید.
شخصیت‌های مناسب شغل قاضی
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌ها، علایق، مهارت‌ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم‌ترین این عوامل ویژگی‌های شخصیتی است. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فرد ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت اند. به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ‌های شخصیتی مختلف در همه مشاغل هستند و نمی‌توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ‌های شخصیتی خاصی در این شغل موفق می‌شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ‌های شخصیتی که برای این شغل معرفی می‌شوند، عموما این کار را بیشتر می‌پسندند و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته‌اند.
برای مشاهده سایر مشاغل اینجا کلیک کنید