آشنایی با شغل مهندس بهداشت حرفه‌ای
بهداشت‌حرفه‌ای (سلامت شغلی، سلامت کار، HSE) شاخه‌ای است از علم بهداشت وعبارتست از شناسائی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یکسری مراقبت های بهداشتی درمانی به منظور سالم سازی محیط کار و حفظ سلامت نیروی کار. بهداشت حرفه‌ای ترکیبی از علوم پزشکی ومهندسی می‌باشد.
مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار چیست
بهداشت حرفه‌ای را می‌توان به طور خلاصه علم و هنر تامین سلامت در محیط‌های شغلی تعریف کرد. یک مهندس بهداشت حرفه ای یا متخصص سلامت شغلی (کارشناس HSE) کسی است که وظیفه شناسایی، ارزشیابی و حذف یا کنترل عوامل مخاطره‌آمیز شغلی را به عهده دارد.
نگهداری و بهبود حداکثر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان مشاغل مختلف، از طریق پیشگیری از خطرات تهدید کننده سلامت کارگران، مطالعه شرایط نامناسب محیط کار و اثرات سوء آن بر تندرستی آنان اعمال می‌شود. کارشناس بهداشت حرفه‌ای که در این زمینه فعالیت دارد، با شناختی که از محیط کار، فرایندهای کاری، خطرات وعوامل زیان‌آور محیط کار و نیز تاثیراتی که این عوامل بر سلامت شاغلین می‌گذارند دارد، از طریق بررسی، ارزیابی، اندازه‌گیری و کنترل عوامل زیان‌آور محیط کار، درصدد سالم‌سازی و بهسازی محیط کار برمی‌آید. مهندس بهداشت حرفه‌ای در صورت شناسایی بیماری‌های حرفه‌ای در شاغلین، آن‌ها را برای تشخیص قطعی و درمان نزد پزشک می‌فرستد. عوامل زیان‌آور محیط کار که شناسایی و کنترل آن‌ها یکی از وظایف اصلی مهندسی بهداشت حرفه‌ای است، عبارتند از:
- عوامل زیان‌آور فیزیکی محیط کارشامل سر و صدا، گرما و رطوبت، سرما، ارتعاش، فشار (کمبود و افزایش فشار)، روشنایی (کمبود و افزایش نور)، اشعه مادون قرمز، اشعه ماورای بنفش، اشعه‌های یونیزان و الکتریسیته
- عوامل زیان‌آور شیمیایی محیط کار مانندگازها، بخارات، دود و مه، گرد و غبار، اسیدها و بازها و فلزات
- عوامل زیان‌آور بیولوژیکی محیط کار شامل ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و باکتری‌ها
- عوامل زیان‌آور مکانیکی و ارگونومیک محیط کار، شامل: حالت‌های نامناسب بدن حین کار، بلند کردن و حمل بار بیش از حد مجاز، سطوح کار شامل میز، صندلی، ابزارآلات مورد استفاده، تجهیزاتی که مناسب طراحی نشده باشند
- عوامل زیان‌آور روحی و روانی محیط کار مانند روابط کارگر با کارفرما، همکاران، زیردستان، تشویق‌ها و تنبیه‌ها، ارتقای شغلی و رضایت شغلی
وظایف مهندس بهداشت حرفه‌ای
- وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه‌ای در مراکز صنعتی، شرکت‌ها و واحدهای کاری عبارتند از:
- نظارت فنی بر کارکنان برای رعایت ضوابط بهداشت حرفه‌ای
- بازدید منظم از بخش‌های مختلف، شناسایی مشکلات بهداشت حرفه‌ای و تصمیم‌گیری برای رفع آن‌ها
- بررسی محیط کار از نظر وجود انواع عوامل زیان‌بار (نمونه‌برداری، سنجش و ارزیابی مستمر) و برنامه‌ریزی برای رفع آن‌ها
- نظارت بر اجرای درست ضوابط آیین‌نامه بهداشتی محل کار
- تهیه و تدوین محتوا و وسایل آموزشی شامل بروشور، پوستر، نشریه و فیلم برای شاغلین و مدیران جهت آموزش بهداشت حرفه‌ای
- بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث و مشکلات محیط کار و تلاش برای رفع یا پیشگیری از آن‌ها
- نظارت بر موارد بهداشتی مانند آشپزخانه‌ها، غذاخوری‌ها و سرویس‌های بهداشتی
- تهیه گزارش وضعیت بهداشت حرفه‌ای، بیماری‌ها و مشکلات موجود در این حوزه برای مدیران و سازمان‌های مربوطه
وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه‌ای در مراکز بهداشت
- کسب شناخت و اطلاعات کافی از وضعیت بهداشت حرفه‌ای کارگاه‌ها و کارخانجات
- تنظیم و پیگیری اجرای برنامه‌های پیشگیری از انواع بیماری‌های کاری و عوارض آن‌ها
- نمونه‌برداری، سنجش و ارزیابی عوامل زیان‌بار محیط کار
- نظارت بر اجرای طرح‌های بهداشت حرفه‌ای
- برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های آموزشی برای مسئولان بهداشت حرفه‌ای، اعضای کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار
- بررسی گزارش‌های رسیده از واحدها، کارگاه و کارخانه‌ها، تشخیص نواقص و عیوب و صدور اخطاریه در صورت نیاز
- صدور مجوز برای شرکت‌های خصوصی ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه‌ای
دانش و مهارت مورد نیاز
- آشنایی کامل با دانش، قوانین و مباحث بهداشت حرفه‌ای
- مسئولیت‌پذیری
- دقت و توجه به جزئیات
- مهارت‌های ارتباطی مناسب
- توان تصمیم‌گیری درست و به موقع
- توانایی خوب در حل مساله و مشکلات
- آشنایی کافی با مسایل فنی صنعت و سازمان محل کار
- توان و استقامت بدنی مناسب
- توان آموزش موارد بهداشتی و ایمنی به شاغلین
تحصیلات، بازار کار و آینده شغلی مهندس بهداشت حرفه‌ای
فارغ‌التحصیلان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای می‌توانند به عنوان مهندس بهداشت حرفه‌ای در وزارتخانه‌های کار، تعاون و رفاه اجتماعی، صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، نیرو، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و صنایع دفاعی مشغول به کار شوند. علاقه‌مندان به حوزه آموزش و تدریس می‌توانند با داشتن مدارک تحصیلی عالی در مهندسی بهداشت حرفه‌ای جذب دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی شوند.
سازمان‌ها، شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگ مانند شرکت نفت، ذوب آهن، هواپیمایی کشوری، ایران خودرو، پلی اکریل واحد بهداشت حرفه‌ای بسیار کارآمد دارند که در آن‌جا مهندسلن بهداشت حرفه‌ای فعالیت می‌کنند. در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد ازدانش‌آموختگان مهندسی بهداشت حرفه‌ای نیز به طور تمام وقت یا پاره وقت در کارخانجات و سازمان‌های مختلف به عنوان مسئول بهداشت حرفه‌ای کار می‌کنند.
چون در سال‌های اخیر اهمیت این شغل برای مدیران کارخانجات و صنایع مختلف مشخص شده است، آن‌ها برای کاهش هزینه‌ها و اجرای شعار پیشگیری به جای درمان، نیاز به استخدام مهندسان بهداشت حرفه‌ای دارند. از این‌رو بازار کار مناسب و آینده شغلی خوب برای این افراد در سال‌های آینده وجود دارد.
شخصیت‌های مناسب شغل مهندسی بهداشت حرفه‌ای
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌ها، علایق، مهارت‌ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم‌ترین این عوامل ویژگی‌های شخصیتی است. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فرد ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت اند. به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ‌های شخصیتی مختلف در همه مشاغل هستند و نمی‌توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ‌های شخصیتی خاصی در این شغل موفق می‌شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ‌های شخصیتی که برای این شغل معرفی می‌شوند، عموما این کار را بیشتر می‌پسندند و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته‌اند.
برای مشاهده سایر مشاغل اینجا کلیک کنید