مقدمه
ورود به صنعت بانکداری و اشتغال در بانک‌های دولتی و خصوصی، همواره یکی از گزینه‌های شغلی جذاب و پرطرفدار برای کارجویان، به ویژه فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، بوده است. ثبات شغلی، مزایای رفاهی مناسب، پرستیژ اجتماعی و مسیر پیشرفت شغلی مشخص، از جمله دلایلی هستند که رقابت برای کسب یک صندلی در بانک‌ها را فشرده‌تر می‌کنند. اما اولین و اساسی‌ترین گام برای ورود به این عرصه، آگاهی از رشته‌های تحصیلی مورد نیاز بانک‌ها است.
بسیاری از داوطلبان این سوالات را در ذهن دارند که «برای استخدام در بانک چه رشته‌ای بخوانیم؟ » یا «کدام رشته‌ها در آزمون‌های استخدامی بانک‌ها شانس قبولی بیشتری دارند؟». ما در این گزارش به این پرسش ها بطور مفصل پاسخ خواهیم داد.
چه رشته هایی در بانک استخدام می شوند؟
بسیاری از کارجویان و علاقه مندان به بانک، بر این باورند که بانک، صرفا محل کار حسابداران و اقتصاددانان می‌باشد، بر خلاف این نظریه، بانک سازمان بزرگ و پیچیده‌ای است که برای ارائه خدمات متنوع خود به بخش‌های مختلفی از جمله فناوری اطلاعات، حقوقی، مهندسی، آمار و مدیریت نیازمند است. بنابراین، طیف رشته‌های مورد نیاز بانک‌ها گسترده‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. با این حال، می‌توان این رشته‌ها را در چند دسته اصلی طبقه‌بندی کرد:
رشته‌های اصلی مالی و اقتصادی (هسته اصلی بانکداری)
این گروه، پرتقاضاترین و پرتکرارترین رشته‌ها در تمامی آگهی‌های استخدامی بانک‌ها، به ویژه برای رده شغلی "بانکدار" یا "متصدی امور بانکی" هستند. فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها دانش پایه‌ای و تخصصی لازم برای انجام امور روزمره بانکی مانند عملیات شعب، اعتبارسنجی، تحلیل صورت‌های مالی و مدیریت منابع را دارا می‌باشند.
- حسابداری: بدون شک، حسابداری در صدر لیست قرار دارد. توانایی درک و تحلیل صورت‌های مالی، ثبت اسناد، مدیریت هزینه‌ها و آشنایی با قوانین مالیاتی، از مهارت‌های ضروری برای هر کارمند بانک است.
- علوم اقتصادی: فارغ‌التحصیلان اقتصاد با درک عمیق از مفاهیم کلان اقتصادی، سیاست‌های پولی و مالی، و تحلیل بازار، نقش کلیدی در واحدهای برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و مدیریت ریسک بانک‌ها ایفا می‌کنند.
- مدیریت مالی: این رشته به صورت تخصصی به مباحث مدیریت سرمایه‌گذاری، تامین مالی، بودجه‌بندی و ارزیابی طرح‌های اقتصادی می‌پردازد و فارغ‌التحصیلان آن گزینه‌های ایده‌آلی برای واحدهای مالی و اعتباری بانک‌ها هستند.
- بانکداری و مدیریت امور بانکی: این رشته به طور خاص برای پرورش نیروی متخصص نظام بانکی طراحی شده و تمامی سرفصل‌های آن مستقیما با نیازهای یک بانک در ارتباط است.
رشته‌های گروه مدیریت
مدیریت شریان حیاتی هر سازمانی است و بانک‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف مدیریت برای تصدی پست‌های کارشناسی و مدیریتی در بخش‌های مختلفی از بانک به کار گرفته می‌شوند.
- مدیریت بازرگانی: دانش‌آموختگان این رشته با تسلط بر اصول بازاریابی، فروش، مدیریت ارتباط با مشتری و تجارت بین‌الملل، در واحدهای بازاریابی، شعب ارزی و توسعه محصول بسیار موثر هستند.
- مدیریت دولتی: این افراد با آشنایی با ساختارهای سازمانی، مدیریت منابع انسانی و فرآیندهای اداری، گزینه‌های مناسبی برای بخش‌های ستادی و منابع انسانی بانک‌ها به شمار می‌روند.
- مدیریت صنعتی: تخصص در زمینه تحلیل فرآیندها، مدیریت پروژه و بهبود بهره‌وری، فارغ‌التحصیلان این رشته را برای واحدهای برنامه‌ریزی، طرح و برنامه و بهبود سیستم‌ها مناسب می‌سازد.
رشته‌های فناوری اطلاعات و کامپیوتر
در عصر بانکداری دیجیتال، اهمیت واحدهای فناوری اطلاعات کمتر از واحدهای مالی نیست. تمامی خدمات نوین بانکی از اینترنت‌بانک و همراه‌بانک گرفته تا امنیت شبکه‌ها و مدیریت داده‌های عظیم، بر دوش متخصصان این حوزه است.
- مهندسی کامپیوتر (گرایش‌های نرم‌افزار و سخت‌افزار): توسعه و پشتیبانی نرم‌افزارهای داخلی، مدیریت زیرساخت‌های سخت‌افزاری و سرورها از وظایف اصلی این مهندسان است.
- مهندسی فناوری اطلاعات (IT): مدیریت شبکه‌های بانکی، تامین امنیت اطلاعات مشتریان (که از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است) و مدیریت پایگاه داده‌ها بر عهده این متخصصان است.
- علوم کامپیوتر: این افراد با دانش عمیق در زمینه الگوریتم‌ها و تحلیل داده‌ها، در واحدهای هوش تجاری و تحلیل داده‌های بانکی نقش ایفا می‌کنند.
رشته‌های حقوقی
بانک‌ها به عنوان موسسات مالی که با قراردادها، تضامین، وثایق و دعاوی حقوقی سر و کار دارند، نیازمند یک تیم حقوقی قدرتمند هستند.
- حقوق: فارغ‌التحصیلان حقوق در واحدهای حقوقی بانک‌ها مسئولیت تنظیم قراردادهای تسهیلات، پیگیری مطالبات معوق، دفاع از بانک در دعاوی حقوقی و حصول اطمینان از انطباق فعالیت‌های بانک با قوانین و مقررات را بر عهده دارند.
رشته‌های آمار و ریاضی
تحلیل داده‌ها، مدیریت ریسک و مدل‌سازی‌های مالی نیازمند دانش عمیق در حوزه آمار و ریاضیات است.
- آمار: متخصصان آمار در واحدهای مدیریت ریسک، اعتبارسنجی مشتریان و تحلیل داده‌های عملکردی بانک نقش حیاتی دارند.
- ریاضی: به ویژه گرایش کاربردی، در بخش‌های تحلیل ریسک، مدل‌سازی مالی و قیمت‌گذاری محصولات مالی پیچیده به کار گرفته می‌شوند.
بهترین رشته برای استخدام بانک چیست؟
این سوال یکی از متداول‌ترین پرسش‌های کارجویان است، اما پاسخ به آن یک کلمه نیست. «بهترین» رشته به اهداف شغلی شما و نوع شغلی که در بانک مد نظر دارید، بستگی دارد. با این حال، می‌توان با یک دسته‌بندی ساده، مشاغل را در طیف های مختلف بررسی نمود:
برای تصدی شغل «بانکدار» (متصدی امور بانکی) در شعب:
اگر هدف شما شروع کار از شعب بانک به عنوان متصدی امور بانکی (تحویلدار، مسئول اعتبارات خرد و ...) است، رشته‌های حسابداری، مدیریت امور بانکی، علوم اقتصادی و مدیریت بازرگانی بدون شک بهترین و پرشانس‌ترین گزینه‌ها هستند. دلیل این امر آن است که بیشترین تعداد نیروی استخدامی بانک‌ها معمولا برای همین رده شغلی است و محتوای آزمون‌های استخدامی آن نیز قرابت بسیار زیادی با دروس این رشته‌ها دارد.
برای استخدام در واحدهای تخصصی و ستادی:
اگر به دنبال کار در بخش‌های تخصصی ستاد مرکزی بانک هستید، «بهترین» رشته تغییر می‌کند:
واحد فناوری اطلاعات: بهترین رشته مهندسی کامپیوتر (نرم‌افزار) و مهندسی فناوری اطلاعات (امنیت) است.
واحد حقوقی: تنها گزینه و بهترین رشته، حقوق است.
واحد مدیریت ریسک و تحلیل داده: بهترین رشته‌ها آمار و علوم اقتصادی هستند.
واحد مهندسی و پشتیبانی: رشته مهندسی صنایع می‌تواند بسیار مفید باشد.
به عنوان جمع بندی و با توجه به این دسته بندی ها ، می توانیم اینطور بگوییم که اگر به دنبال کسب بیشترین شانس برای قبولی در آزمون‌های استخدامی عمومی بانک‌ها هستید، روی رشته‌های حسابداری و اقتصاد تمرکز کنید. اما اگر علاقه و تخصص شما در حوزه‌های دیگر است، فرصت‌های شغلی ارزشمندی در بخش‌های ستادی بانک در انتظار شماست.
حال در ادامه برجسته ترین رشته های پرتکرار را به تفکیک هر بانک، با هم بررسی می کنیم.
آشنایی با رشته های استخدامی بانک ملی
بانک ملی ایران به عنوان بزرگترین بانک دولتی کشور، عمدتا از طریق آزمون‌های سراسری اقدام به جذب نیرو می‌کند. تحلیل آگهی‌های استخدامی سال‌های اخیر این بانک نشان می‌دهد که نیازهای استخدامی آن طیف وسیعی از رشته‌ها را پوشش می‌دهد.
رشته‌های مورد نیاز برای رده شغلی بانکدار (متصدی امور بانکی):
این رده شغلی معمولا بیشترین تعداد جذب نیرو را دارد و رشته‌های زیر در مقطع کارشناسی (لیسانس) مورد پذیرش هستند:
- حسابداری (کلیه گرایش‌ها)
- علوم اقتصادی (گرایش‌های نظری، بازرگانی، پول و بانکداری)
- مدیریت (گرایش‌های بازرگانی، دولتی، صنعتی، مالی، امور بانکی)
- بانکداری و امور بانکی
- آمار
- ریاضی (گرایش‌های محض و کاربردی)
رشته‌های مورد نیاز برای مشاغل تخصصی و ستادی (مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد):
- فناوری اطلاعات: مهندسی کامپیوتر (نرم‌افزار، سخت‌افزار)، مهندسی فناوری اطلاعات (IT)، علوم کامپیوتر.
- حقوقی: حقوق (گرایش‌های قضایی، خصوصی).
- مهندسی: مهندسی صنایع، مهندسی عمران (برای مشاغل مرتبط با ارزیابی وثایق ملکی و پروژه‌ها).
- امنیتی و حراستی: مدیریت اطلاعات و امنیت.
رشته های استخدامی بانک مرکزی
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان نهاد سیاست‌گذار پولی و بانکی کشور، ساختار استخدامی متفاوتی نسبت به بانک‌های تجاری دارد. تمرکز این بانک معمولا بر جذب نخبگان و فارغ‌التحصیلان از دانشگاه‌های برتر کشور است.
رشته‌های اصلی و پرتقاضا در بانک مرکزی:
علوم اقتصادی: این رشته قلب نیازهای بانک مرکزی است. گرایش‌های اقتصاد کلان، اقتصاد پولی، اقتصادسنجی و اقتصاد بین‌الملل از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
مدیریت مالی: تخصص در بازارهای مالی، مهندسی مالی و مدیریت ریسک برای این بانک حیاتی است.
حسابداری: برای واحدهای نظارتی و حسابرسی داخلی.
حقوق: به ویژه گرایش‌های حقوق مالی، حقوق بین‌الملل و حقوق تجاری برای تدوین مقررات و آیین‌نامه‌های بانکی.
آمار و ریاضیات: برای واحدهای تحلیل داده، مدل‌سازی اقتصادی و مدیریت ریسک.
مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات: برای مدیریت سامانه‌های پیچیده بین‌بانکی (مانند شتاب، ساتنا، پایا) و تامین امنیت سایبری.
مدیریت (گرایش‌های سیاست‌گذاری، MBA): برای پست‌های مدیریتی و برنامه‌ریزی استراتژیک.
استخدام در بانک مرکزی نیازمند دانش تئوریک بسیار عمیق و به‌روز در رشته تحصیلی مربوطه است.
رشته های استخدامی بانک ملت
بانک ملت به عنوان یکی از بانک‌های پیشرو در زمینه بانکداری الکترونیک و ارائه خدمات نوین، علاوه بر رشته‌های سنتی بانکی، توجه ویژه‌ای به حوزه فناوری اطلاعات دارد.
رشته‌های مورد نیاز برای رده شغلی بانکدار:
لیست رشته‌های این بخش شباهت زیادی به سایر بانک‌های بزرگ دارد و شامل موارد زیر در مقطع کارشناسی است:
- حسابداری
- علوم اقتصادی
- مدیریت (بازرگانی، دولتی، مالی، امور بانکی)
- آمار
- ریاضی
رشته‌های مورد نیاز برای مشاغل تخصصی (فناوری اطلاعات و ستاد):
بانک ملت به دلیل زیرساخت‌های گسترده IT، همواره به دنبال جذب متخصصان این حوزه است:
- مهندسی کامپیوتر (نرم‌افزار): برای تیم‌های توسعه و برنامه‌نویسی.
- مهندسی فناوری اطلاعات (IT): با تمرکز بر شبکه و امنیت.
- علوم کامپیوتر: برای تحلیل داده و هوش مصنوعی.
- مهندسی صنایع: برای بهبود فرآیندها و مدیریت پروژه.
- حقوق: برای امور قراردادها و دعاوی.
رشته های استخدامی بانک صادرات
بانک صادرات ایران با شبکه گسترده شعب داخلی و خارجی، یکی دیگر از گزینه‌های جذاب برای کارجویان است. این بانک نیز در آزمون‌های استخدامی خود عمدتا بر رشته‌های مالی و مدیریتی تمرکز دارد.
رشته‌های تحصیلی مورد پذیرش بانک صادرات (مقطع کارشناسی):
حسابداری (کلیه گرایش‌ها)
علوم اقتصادی (کلیه گرایش‌ها)
مدیریت (بازرگانی، دولتی، صنعتی، مالی، بیمه، امور بانکی)
آمار
ریاضی (محض و کاربردی)
مهندسی کامپیوتر (نرم‌افزار)
مهندسی صنایع
حقوق
یکی از نکات قابل توجه در برخی از آزمون‌های بانک صادرات، پذیرش رشته مهندسی صنایع برای رده شغلی بانکدار بوده است که نشان‌دهنده نگاه فرآیندی این بانک به عملیات شعبه است.
رشته های استخدامی بانک تجارت
بانک تجارت نیز به عنوان یک بانک بزرگ دولتی، الگوی استخدامی مشابهی با سایر بانک‌های هم‌رده خود دارد. تمرکز اصلی بر جذب نیرو برای شعب از میان فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط با علوم مالی و اداری است.
رشته‌های مورد نیاز بانک تجارت (مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد):
مشاغل بانکی (شعب):
- حسابداری
- علوم اقتصادی
- مدیریت (بازرگانی، دولتی، مالی، امور بانکی)
- آمار
مشاغل تخصصی (ستاد):
- فناوری اطلاعات: مهندسی کامپیوتر، مهندسی IT، علوم کامپیوتر.
- حقوقی: کارشناسی یا کارشناسی ارشد حقوق.
- آمار: کارشناسی ارشد آمار (برای واحد مدیریت ریسک).
- مهندسی عمران/معماری: برای واحد مهندسی و ساختمان (ارزیابی پروژه‌ها و املاک).
بانک تجارت نیز معمولا در آگهی‌های خود به تفکیک استان و شهرستان اعلام نیاز می‌کند و بومی بودن می‌تواند یک امتیاز محسوب شود.
رشته های استخدامی بانک کشاورزی
بانک کشاورزی به عنوان یک بانک تخصصی، علاوه بر نیاز به رشته‌های عمومی بانکی، به رشته‌های مرتبط با حوزه کشاورزی نیز نیازمند است. این ویژگی، فرصت‌های منحصربه‌فردی را برای فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها فراهم می‌کند.
رشته‌های عمومی بانکی مورد نیاز بانک کشاورزی:
این رشته‌ها مشابه سایر بانک‌ها برای تصدی امور عمومی بانکی در شعب هستند:
- حسابداری
- علوم اقتصادی
- مدیریت (کلیه گرایش‌های مرتبط)
- امور بانکی
رشته‌های تخصصی مرتبط با کشاورزی:
این بخش وجه تمایز اصلی بانک کشاورزی است. فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها برای ارزیابی طرح‌های کشاورزی، نظارت بر تسهیلات پرداختی در این بخش و ارائه خدمات مشاوره‌ای به مشتریان کشاورز استخدام می‌شوند.
- مهندسی کشاورزی (کلیه گرایش‌ها): به ویژه گرایش‌های اقتصاد کشاورزی، زراعت و اصلاح نباتات، علوم دامی، باغبانی و ماشین‌آلات کشاورزی.
- اقتصاد کشاورزی: این رشته به دلیل ماهیت تخصصی بانک، از اهمیت بالایی برخوردار است.
- مهندسی منابع طبیعی
- دامپزشکی
علاوه بر این، بانک کشاورزی نیز مانند سایر بانک‌ها در واحدهای ستادی خود به متخصصان کامپیوتر، IT و حقوق نیازمند است.
کلام آخر
همانطور که ملاحظه کردید، درب‌های صنعت بانکداری تنها به روی فارغ‌التحصیلان حسابداری و اقتصاد باز نیست. اگرچه این رشته‌ها همچنان کلید اصلی ورود به مشاغل عمومی بانکی هستند، اما تخصص‌های دیگری همچون فناوری اطلاعات، حقوق، آمار و حتی مهندسی نیز جایگاه تعریف‌شده و مهمی در ساختار بانک‌های مدرن امروزی دارند.
توصیه ما به شما کارجویان عزیز این است که همین امروز با اتخاذ یک برنامه آماده سازی مطلوب و انتخاب منابع مطالعاتی درست، خود را برای آزمون‌های پیش رو آماده سازید. به یاد داشته باشید که علاوه بر مدرک تحصیلی، داشتن مهارت‌های عمومی مانند تسلط بر کامپیوتر (ICDL)، روابط عمومی قوی، و آشنایی با زبان انگلیسی می‌تواند شانس موفقیت شما را برای ورود به این حیطه شغلی جذاب، دوچندان کنید.
واحد تولید محتوای ای-استخدام
ما به‌طور مستمر و روزانه آخرین وضعیت تمامی آگهی‌های استخدامی منتشر شده در سازمان‌ها، شرکت‌ها و کسب و کارهای سراسر کشور را گردآوری و از طریق این وبلاگ به اطلاع شما می‌رسانیم.