وقتی صحبت از شادی و موفقیت در زندگی می شود، هوش هیجانی یا EQ به اندازه IQ اهمیت دارد. در این مقاله یاد می گیرید که چگونه هوش هیجانی خود را تقویت کنید، روابط قوی تری ایجاد کنید و به اهداف خود برسید.
هوش هیجانی یا هوش عاطفی یا ضریب عاطفی که با EQ شناخته می شود، توانایی درک، استفاده و مدیریت احساسات خود به روش های مثبت برای کاهش استرس، برقراری ارتباط موثر، همدلی با دیگران، غلبه بر چالش ها و خنثی کردن تعارض است. هوش عاطفی به شما کمک می کند تا روابط قوی تری ایجاد کنید، در مدرسه و در محل کار موفق شوید و به اهداف شغلی و شخصی خود برسید. همچنین می تواند به شما کمک کند تا احساسات خود را بخوبی بشناسید و هدفی که در نظر گرفته اید را عملی کنید و تصمیمات آگاهانه ای در مورد آنچه برای شما مهم است بگیرید.
هوش هیجانی معمولا با چهار ویژگی تعریف می شود:
۱) خود مدیریتی: شما می توانید احساسات و رفتارهای تنش زا را کنترل کنید، احساسات خود را به روش های سالم مدیریت کنید، ابتکار عمل داشته باشید، تعهدات را دنبال کنید و با شرایط در حال تغییر سازگار شوید یا اصطلاحا انعطاف پذیر باشید.
۲) خود آگاهی: شما بر احساسات خود و نحوه تاثیر آنها بر افکار و رفتارتان تسلط کافی دارید. نقاط قوت و ضعف خود را بخوبی می شناسید و اعتماد به نفس کافی در برخورد با افراد یا شرایط گوناگون را دارید.
۳) آگاهی اجتماعی: شما همدلی دارید و می توانید احساسات، نیازها و نگرانی های افراد دیگر را درک کنید. نشانه های عاطفی را دریافت کنید، از نظر اجتماعی احساس راحتی کنید و پویایی قدرت را در یک گروه یا سازمان تشخیص دهید.
۴) مدیریت روابط: شما می دانید که چگونه روابط خوب ایجاد کرده و حفظ کنید، به وضوح ارتباط برقرار کنید، دیگران را الهام بخشید و تحت تاثیر قرار دهید. به خوبی در یک تیم کار کنید و تعارضات را مدیریت کنید.
اهمیت هوش هیجانی
شاید برای شما جالب باشد تا بدانید، باهوش ترین افراد لزوما موفق ترین یا کامل ترین افراد در زندگی نیستند. احتمالا افرادی را می شناسید که از نظر تحصیلی بسیار درخشان هستند اما در عین حال از نظر رفتار اجتماعی ناتوان هستند؟! و در کار یا روابط شخصی خودشان ناموفق عمل می کنند. توانایی فکری یا بهره هوشی شما (IQ) به تنهایی برای رسیدن به موفقیت در زندگی کافی نیست.
بله، ضریب هوشی (IQ) می تواند به شما کمک کند تا وارد دانشگاه شوید، اما این هوش هیجانی (EQ) است که به شما کمک می کند استرس و احساسات را هنگام مواجهه با امتحانات نهایی مدیریت کنید. IQ و EQ جدا از هم نیستند، بلکه مکمل یکدیگرند. زمانی که شما متوجه می شوید IQ خوبی دارید، می بایست بر روی EQ خود نیز کار کنید تا آنرا تقویت کنید. چون تنها بخشی که می تواند آینده درخشان شما را تضمین کند EQ است نه IQ.
نکات بسیار مهم هوش هیجانی که باید بدانید!
۱.هوش هیجانی بالا می تواند به شما کمک کند تا پیچیدگی های اجتماعی محل کار را کنترل کنید، دیگران را رهبری و انگیزه دهید و در حرفه خود برتر باشید. در واقع، وقتی نوبت به سنجش نامزدهای شغلی مهم می رسد، اکنون بسیاری از شرکت ها هوش هیجانی را به اندازه توانایی فنی، مهم ارزیابی می کنند و قبل از استخدام از افراد تست EQ می گیرند.
۲.اگر قادر به مدیریت احساسات خود نیستید، احتمالا استرس خود را نیز مدیریت نمی کنید. این می تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. استرس کنترل نشده، فشار خون را بالا می برد، سیستم ایمنی را سرکوب می کند و خطر حملات قلبی و سکته را افزایش می دهد، به ناباروری کمک می کند و روند پیری را تسریع می کند. اولین قدم برای بهبود هوش هیجانی، یادگیری نحوه مدیریت استرس است.
۳.احساسات کنترل نشده و استرس نیز می تواند بر سلامت روان شما تاثیر بگذارد و شما را در برابر اضطراب و افسردگی آسیب پذیر کند. اگر نمی توانید احساسات خود را درک و مدیریت کنید، برای ایجاد روابط شغلی قدرتمند و عاطفی نیز دچار مشکل خواهید شد. این به نوبه ی خود می تواند باعث احساس تنهایی شما شده و شما را منزوی کند و هرگونه مشکلات سلامت روانی را تشدید کند.
۴. با درک احساسات خود و نحوه کنترل آنها، بهتر می توانید احساسات خود را بیان کنید و احساس دیگران را درک کنید. این به شما این امکان را می دهد که به طور موثرتر ارتباط برقرار کنید و روابط قوی تری هم در محل کار و هم در زندگی شخصی خود ایجاد کنید.
۵.هماهنگ بودن با احساسات، یک هدف اجتماعی را دنبال می کند و شما را با افراد دیگر و دنیای اطرافتان مرتبط می کند. هوش اجتماعی شما را قادر می سازد دوست را از دشمن تشخیص دهید، علاقه فرد دیگری را نسبت به خود بسنجید، استرس خود را کاهش دهید، سیستم عصبی خود را از طریق ارتباطات اجتماعی متعادل کنید و احساس دوست داشتن و شادی کنید.
افزایش هوش هیجانی
مهارت هایی که هوش هیجانی را تشکیل می دهند را می توان در هر زمانی آموخت. با این حال، مهم است به یاد داشته باشید که بین یادگیری ساده در مورد EQ و استفاده از آن دانش در زندگی شما تفاوت وجود دارد. در ادامه به معرفی برخی از مهارت هایی که می تواند به افزایش هوش هیجانی شما کمک بسزایی بکند می پردازیم.
۱. از شیوه ارتباط قاطعانه استفاده کنید
ارتباط قاطعانه بدون اینکه بیش از حد تهاجمی یا بیش از حد منفعل به نظر برسد، راه زیادی را به سمت کسب احترام پیش می برد. افراد باهوش هیجانی بالا می دانند که چگونه نظرات و نیازهای خود را به طور مستقیم و در عین حال با احترام با دیگران درمیان بگذارند.
۲. به جای واکنش نشان دادن به تعارضات، پاسخی آرام و مناسب ارائه دهید
زمانی که از موضوعی خشمگین هستید، منطقی است که واکنش هایی مانند: طغیان عاطفی، پرخاشگری و ... از خود نشان دهید. افرادی که دارای هوش هیجانی بالایی هستند می دانند که چطور در موقعیت های استرس زا آرام بمانند و از واکنش های لحظه ای دوری کنند. اینگونه از افراد واکنش های عجیب و غریب و لحظه ای یا غیرمنطقی از خود نشان نمی دهند تا منجر به ایجاد مشکلات بزرگتر نشود. آنها می دانند که در مواقع درگیری، هدف یک رسیدن به یک راه حل است و آگاهانه تصمیم می گیرند تا اطمینان حاصل کنند که اعمال و گفتارشان باهم همخوانی داشته باشد.
۳. از مهارت گوش دادن فعال کمک بگیرید
در مکالمات، افراد دارای هوش هیجانی به جای اینکه منتظر نوبت صحبت خود باشند، برای برداشت صحیح و وضوح بالاتر به دقت به صحبت های طرف مقابل گوش می دهند. آنها قبل از پاسخ دادن مطمئن می شوند که آنچه گفته می شود را می فهمند و همچنین به جزئیات غیرکلامی یک مکالمه نیز توجه می کنند. این رفتارها از سوء تفاهم جلوگیری می کند و به شنونده اجازه می دهد تا به درستی پاسخ بدهد و به شخصی که با او صحبت می کند احترام می گذارد.
۴. با انگیزه باشید
افرادی که دارای هوش هیجانی خود انگیخته هستند و نگرش آنها به دیگران انگیزه می دهد در مقابل چالش ها مقاوم هستند. آنها هدف گذاری می کنند و برای رسیدن به آن صبوری و تلاش می کنند.
۵. خودتان را بیشتر بشناسید
افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، خود آگاه و شهودی هستند. آنها از احساسات خود و نحوه تاثیرگذاری بر اطرافیان خود آگاه هستند. همچنین احساسات و زبان بدن دیگران را درک می کنند و از آن اطلاعات برای تقویت مهارت های ارتباطی خود استفاده می کنند.
۶. منتقد خوبی باشید
بخش مهمی از هوش هیجانی بالا این است که بتوانید انتقاد کنید. افراد با EQ بالا بجای آزرده شدن یا رفتن در حالت تدافعی، چند لحظه وقت می گذارند تا بفهمند این انتقاد از کجا می آید؟! چگونه روی دیگران یا عملکرد خودشان تاثیر می گذارد؟! و چگونه می توانند به طور سازنده مشکات را حل کنند.
۷. با دیگران همدلی کنید
اگر شما از افرادی هستید که می دانید چگونه با دیگران همدلی کنید، شما دارای هوش هیجانی بالایی هستید. درک کردن و همدلی یک ویژگی است که قدرت عاطفی افراد را نشان می دهد. همدلی به آنها کمک می کند تا در سطح اولیه انسانی با دیگران ارتباط برقرار کنند. اینکار باعث باز شدن دربی برای احترام متقابل، درک بین افراد با عقاید و موقعیت های متفاوت می شود.
۸. از مهارت های رهبری استفاده کنید
مهارت های رهبری یعنی:
- الگوی دیگران باشید
- ابتکار عمل داشته باشید
- داشتن استانداردهای بالایی برای خود
- داشتن مهارت های تصمیم گیری
- قدرت بسیار زیاد در حل مسئله
۹.صمیمی و اجتماعی باشید
اینگونه از افراد که دارای EQ بسیار بالایی هستند، همیشه در دسترس بوده، لبخند می زنند و حضور مثبتی از خود نشان می دهند. آنها از مهارت های اجتماعی مناسب بر اساس رابطه خود با هرکسی که در اطراف هستند استفاده می کنند. آنها مهارت های بین فردی بالایی دارند و می دانند چگونه به وضوح ارتباط برقرار کنند، چه ارتباط کلامی باشد و چه غیرکلامی.
هوش هیجانی چه ارتباطی به مهارت رهبری دارد؟
رهبری به معنای کنار آمدن با افراد دیگر است. دنیای تجارت به این روش عمل می کند که افراد، همکاران، کارمندان، مشتریان، تامین کنندگان با هم کار می کنند. مذاکره، چانه زنی، فروش، تعیین چشم انداز، استراتژی و اهداف و دیگر کارکردهایی کلیدی کسب و کار، ما را ملزم به همکاری و تعامل با دیگران به شیوه ای سازنده می کند. رهبرانی که هوش هیجانی از خود نشان می دهند نسبت به کسانی که این کار را نمی کنند، آسانتر به اهدافشان دست پیدا می کنند. یک رهبر یا هر فرد بدون هوش هیجانی برای کسانی که هوش هیجانی دارند واضح است و تفاوت های فاحشی بین کسانی که آن را ندارند و کسانی که ندارند وجود دارد.
هوش هیجانی در کودکان
تحقیقات ثابت کرده است که کودکانی که هوش هیجانی بالاتری دارند، بهتر می توانند به مطالب درسی توجه کنند، در مدرسه مشارکت بیشتری دارند و روابط مثبت و البته همدلی بیشتری دارند. این دسته از کودکان سعی می کنند با توجه به میل شخصی مطالعات درسی داشته باشند و در کلیه دروس نمرات بالاتری کسب کنند.
هوش هیجانی در سازمان
EQ سازمانی به بهترین وجه اینگونه تعریف می شود: توانایی تشخیص و مدیریت احساسات و عواطف سازمانی(همکاران)، تمایز قائل شدن بین احساسات مختلف و برچسب گذاری مناسب آنها و استفاده از اطلاعات احساسی برای هدایت تفکر و رفتار.
