آشنایی با شغل منجم (ستاره‌شناس)
اگر به علم علاقه زیادی دارید و عاشق ستاره‌ها، سیارات و جهان هستی هستید، این شغل برای شما مناسب است.
درباره علم نجوم
نجوم یا اخترشناسی علم بررسی موقعیت، تغییرات، حرکت و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی پدیده‌های آسمانی از جمله ستارگان، سیاره‌ها، دنباله‌دارها، کهکشان‌ها و پدیده‌هایی مانند شفق قطبی و تابش زمینه کیهانی است که منشا آن‌ها در خارج از جو زمین قرار دارد. نجوم با علوم فیزیک، شیمی و ریاضی ارتباط نزدیکی دارد. در سال‌های اخیر حتی زیست‌شناسی و ستاره‌شناسی با کمک یکدیگر در پی پاسخ گویی به پرسش‌ها درباره موجودات برون‌زمینی، پیدایش حیات و امکان زندگی در سایر سیارات هستند.
فردی که اطلاعات گسترده و تخصصی در حوزه نجوم دارد و مطالعاتی درباره اجرام آسمانی مانند ستارگان، سیارات و کهکشان‌ها انجام داده است منجم یا اخترشناس نام دارد. منجمان به دو گروه حرفه‌ای و آماتور تقسیم می‌شوند. منجمان حرفه‌ای در یکی از شاخه‌های نجوم تحصیلات دانشگاهی دارند و این کار شغل آنان است در حالی که منجمان آماتور از روی علاقه وارد این جوزه شده‌اند و شاید افرادی تازه‌کار نباشند.
ایران در گذشته سابقه طولانی در نجوم داشت و منجمان زیادی را در دل خود پرورانده است اما متاسفانه در سده‌های اخیر این علم در کشور مورد غفلت واقع شده است. بسیاری از کشورهای دیگر با بهره‌گیری از دستاوردهای دانشمندان ایرانی مانند ابوریحان بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی به پیشرفت‌های بزرگی در علم نجوم دست یافتند.
منجم به طور گسترده از روش های علمی برای مطالعه جهان استفاده می کند. در واقع کار اصلی او انجام تحقیقات است. او به صورت تخصصی در زمینه هایی مانند علم سیارات یا کهکشان ها کار می‌کند. اخترشناس باید در کنار علاقه فراوان، قدرت مشاهده خوب داشته و فردی منطقی و بسیار صبور باشد. او باید با شرکت در جلسات و کنفرانس‌های علمی مختلف و به کمک منابع علمی معتبر از آخرین یافته‌ها و پیشرفت‌های نجوم اطلاع یابد. همچنین باید نتایج کارهای تحقیقاتی خود را به صورت عمومی منتشر کند. ساعات کاری ستاره‌شناس معمولا طولانی و نامنظم است و بسته به نوع پروژه شب‌ها و تعطیلات را هم می‌تواند شامل می‌شود. معمولا او در سفرهای کاری زیادی حضور دارد.
وظایف منجم
در بخش تئوری وظایف منجم عبارتند از:
- استفاده از جدیدترین ابزارها و نگهداری از تجهیزات موجود
- استفاده از انواع تلسکوپ‌ها یا تجهیزات ماهواره‌ای و فضانوردها برای جمع‌آوری داده
- استفاده از نرم‌افزار برای تفسیر تصاویر دریافتی از ماهواره
- تحلیل داده‌ها و آزمایش تئوری‌ها
- ایجاد مدل‌های کامپیوتری پیچیده برای توسعه تئوری‌های مربوط به فرآیندهای فیزیکی رخ داده در فضا
- تحلیل نتایج مشاهدات قبلی برای انجام پیش‌بینی‌های جدید
- مشاهده و آزمایش تئوری‌ها
- تحلیل نتایج مربوط به وقایع جدید رخ داده که به فهم ما از اتفاقات جهان هستی کمک می‌کند
- مهارت و دانش مورد نیاز
- قدرت مشاهده خوب
- داشتن رویکرد ساختاریافته و منطقی به کار که در بسیاری از کارهای تحقیقاتی لازم است
- توانایی کار با ایده‌های انتزاعی و انجام مشاهدات پیچیده
- صبر زیاد در انجام یک پروژه تا پایان یافتن آن (اغلب چندین سال طول می‌کشد)
- توجه زیاد به جزئیات
- توانایی در حوزه‌های ریاضیات، فیزیک و شیمی در حد مورد نیاز در علم نجوم
- توانایی تهیه گزارش‌های علمی برای نشریات
- داشتن اعتماد به نفس در ارائه یافته‌های تحقیقات خود
- مهارت‌های خوب در استفاده از نرم‌افزارهای مرتبط و اینترنت
تحصیلات، بازار کار و آینده شغلی منجم
علاقه‌مندان به نجوم آماتوری می‌توانند با مطالعه کتاب‌ها و نشریات حوزه نجوم و همچنین با کمک اینترنت اطلاعات زیادی در این بخش کسب کنند. همچنین برخی از مراکز نجوم و ستاره‌شناسی دوره‌هایی را برای آموزش نجوم آماتوری برگزار می‌کنند که علاقه‌مندان می‌توانند در آن‌ها شرکت کنند. اما اگر بخواهید منجم حرفه‌ای شوید، باید تحصیلات دانشگاهی مرتبط داشته باشید. در دانشگاه‌های کشور رشته نجوم در سطح کارشناسی وجود ندارد. علاقه‌مندان به این کار باید در رشته فیزیک تحصیل کنند و در مقطع ارشد و دکتری در گرایش اختر فیزیک یا کیهان‌شناسی ادامه تحصیل دهند.
منجم معمولا کار خود را باید با انجام تحقیقات کوتاه‌مدت آغاز کند. در سازمان‌های مربوط به حوزه‌های ستاره‌شناسی، سیاره‌شناسی، فضانوردی، تحقیقات ماهواره‌ای و رصدخانه‌ها می‌تواند کار کند. ستاره‌شناس دارای مدرک تحصیلی عالی می‌تواند به عنوان هیات علمی در رصدخانه‌های حرفه‌ای، پژوهش‌کده‌های فیزیکی و نجومی و دانشگاه‌ها فعالیت کند. در خصوص وضعیت استخدام و بازارکار منجمان در کشور اطلاعات صحیحی در دسترس نیست اما می‌توان گفت فرصت‌های شغلی موجود در این بخش بسیار محدود است. لذا علاقه‌مندان به شغل اخترشناسی حرفه‌ای باید به این نکات توجه کنند و بدانند یافتن شغل مناسب کار راحتی نخواهد بود.
شخصیت‌های مناسب شغل منجم
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌ها، علایق، مهارت‌ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم‌ترین این عوامل ویژگی‌های شخصیتی است. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فرد ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت اند. به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ‌های شخصیتی مختلف در همه مشاغل هستند و نمی‌توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ‌های شخصیتی خاصی در این شغل موفق می‌شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ‌های شخصیتی که برای این شغل معرفی می‌شوند، عموما این کار را بیشتر می‌پسندند و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته‌اند.
برای مشاهده سایر مشاغل اینجا کلیک کنید