آشنایی با شغل گیاهپزشک
اگر عاشق گیاهان و پرورش و نگهداری از آنها هستید و از کار کردن در محیط‌های کشاورزی و گلخانهای لذت می‌برید، شغل گیاهپزشکی برای شما مناسب است.
گیاهپزشکی چیست
در سال‌های گذشته در ایران گیاهپزشک به معنای پزشکی که با گیاهان دارویی به درمان بیماری‌های انسان می‌پردازد، مطرح بوده که با آنچه امروزه مورد نظر است تفاوت اساسی دارد. لذا گیاهپزشک را نباید داروشناس یا متخصص درمان انسان‌ها به شمار آورد. دانش گیاه پزشکی که تا چندی پیش در ایران با نام دفع آفات نباتی شناخته می‌شد، یکی از شاخه های جدید دانش بشری در جهان و ترکیبی از علوم گوناگون است و در مقایسه با دانش پزشکی که با سلامت انسان ها سر و کار دارد؛ دانش گیاهپزشکی، سلامت گیاهان را بررسی می‌کند. با این تعبیر، گیاهپزشکی، پزشکی گیاهان و گیاهپزشک، پزشک گیاهان و معالج آفات و بیماری های گیاهی و گیاهان ناخواسته (علف‌های هرز) است. در واقع یک گیاهپزشک به شناخت و تشخیص علمی و دقیق عوامل زیان‌آور و موثر بر رشد و نمو گیاهان می‌پردازد. هدف اساسی گیاهپزشک، کاهش میزان خسارت کمی و کیفی عوامل خسارت‌زای کشاورزی (آفات، بیماری‌های گیاهی و علف‌های هرز) و تامین بهداشت تولیدات گیاهی است.
به عنوان مثال یک مهندس کشاورزی که تخصص گیاهپزشکی دارد با آفاتی که در مزارع، انبارها و سیلوها به بخش‌های مختلف گیاه صدمه می‌زند مقابله می‌کند. این آفات و صدمات شامل حمله حشرات، جوندگان و علف‌های هرز یا بیماری‌های گیاهی مانند قارچ‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها به گیاهان است. متخصص گیاهپزشکی مسئولیت عملیات سم‌پاشی را در مراحل مختلف رشد و نگهداری گیاه و ضد عفونی انبارها بر عهده دارد.
به عبارت دیگر گیاه پزشکی یا آسیب‌شناسی گیاهی یکی از شاخه‌های علوم مرتبط با کشاورزی است و هدف آن شناخت بیماری‌ها و عوامل آسیب رساننده به گیاهان و پیداکردن راه حل‌هایی برای دفع و رفع آن‌هاست. در ایران این رشته شغلی و تحصیلی قبلا به نام حفظ نباتات معروف بوده است. گیاهپزشکی خود نیز به بخش‌هایی از جمله حشره‌شناسی، مطالعه و شناخت علف‌های هرز و بیماری‌شناسی گیاهی تقسیم می‌شود.
یک گیاهپزشک در ایران باید از یک سو با گونه‌های گیاهی و جانوری طبیعی ایران آشنا باشد و از سوی دیگر با موجودات زنده (آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز قرنطینه‌ای) که دائم از مبادی ورودی رسمی یا از مرزهای کشور به صورت غیر قانونی وارد می‌شوند، آشنا باشد و با آنها مبارزه کند. در واقع مهندس گیاهپزشکی کاری دشوار، پیچیده و پر مسئولیت را بر عهده دارد و باید از بیوشیمی، بیولوژی و آمار، اطلاعات وسیع و گسترده‌ای داشته باشد. همچنین متخصص گیاهپزشکی نیاز به حافظه‌ای قوی دارد، چون باید اسامی لاتین حشرات، قارچ‌ها و رده‌هایشان و اسامی بسیاری از آفت‌کش‌ها و کاربردشان را به خاطر بسپارد. همچنین فرد شاغل در این شغل باید به کشاورزی و به خصوص حشره‌شناسی علاقه‌مند باشد، زیرا بخش عمده‌ای از فعالیتش مربوط به آفات گیاهی است و در این بخش، حشرات زیان‌آور (آفات) و زیست‌شناسی آنها مورد توجه، تحقیق و ارزیابی قرار می‌گیرد.
با توجه به ماهیت موجودات زنده، غالبا محیط کار کارشناسان گیاهپزشکی، آمیزه‌ای از طبیعت (مزارع و باغات) و محیط‌های آزمایشگاهی و گلخانهای است. بدیهی است محیط کار باید از نور کافی، دمای مناسب، نبود آلودگی‌های صوتی و محل مناسب انجام کار از نظر ابزار و ادوات برخوردار باشد.
وظایف گیاهپزشک
یک گیاهپزشک همواره اهداف زیر را دنبال می‌کند:
- تلاش در جهت کاهش منطقی و مصرف بهینه آفت‌کش‌های کشاورزی
- جلوگیری از هدر رفتن منابع مالی محدود کشاورزان و کاهش هزینه تولید
- افزایش سطح فرهنگ عمومی کشاورزان نسبت به عوامل زیان‌آور گیاهی و شیوه‌های مدیریت آنها
- جلوگیری از تخریب منابع آب، خاک و گیاهان در اثر کاربرد بی‌رویه آفت‌کش‌های کشاورزی
- جلوگیری از پیدایش عوامل زیان‌آور جدید یا مقاوم نسبت به آفت‌کش‌ها به موازات پیشرفت علوم زیستی و فناوری‌های روزآمد
- تشخیص و شناسایی آفات و عوامل بیماری‌زای گیاهان زراعی، باغی، زینتی، جنگلی، مرتعی و فرآورده‌های گیاهی
- استفاده از روش‌ها و مواد مناسب برای دفع آفات و رفع بیماری‌ها
- نگهداری و معالجه گیاهان اعم از گیاهان زراعی، زینتی و درختان میوه
- سم‌پاشی در مراحل مختلف رشد و نگهداری از گیاه
- مسئله‌یابی گیاهپزشکی و علوم وابسته از طریق مراجعه و بازدید از مزارع، باغ‌ها، انبار و سیلوهای کشور
- تحقیق و پژوهش در زمینه زیست‌شناسی و فیزیولوژی عوامل زیان‌آور محصولات کشاورزی (زراعی، باغی، جنگلی و مرتعی) در سطوح آزمایشگاهی، استانی، منطقه‌ای و ملی
- اجرای پژوهش‌های بنیادین گیاهپزشکی کشور با تاکید بر بهره‌گیری از روش‌های نوین بیوتکنولوژی و همچنین آن دسته از پژوهش‌هایی که موسسات تک‌محصولی (مانند موسسه تحقیقات پنبه، موسسه تحقیقات پسته، موسسه تحقیقات خرما و...) و همچنین موسسه تحقیقات دیم در زمینه آنها فعالیتی ندارند
- جمع‌آوری، شناسایی و رده‌بندی جامعه جانوران و رُستنی‌های ایران و بررسی تنوع زیستی‌شان
- تحقیق در زمینه شناسایی، زیست‌شناسی، کارایی و تکثیر عوامل مفید برای مبارزه بیولوژیکی علیه آفات و نگهداری منابع ژنتیکی آنها
- تحقیق در زمینه شناخت، فرمولاسیون، تاثیر و باقیمانده سموم کشاورزی و تکنیک‌های گوناگون سم‌پاشی و آزمایش سموم جدید
- تحقیق در زمینه شناخت، زیست‌شناسی، بوم‌شناسی و عصاره‌گیری از گیاهان برای استفاده در زمینه کنترل عوامل زیان‌آور
مهارت‌های گیاهپزشک
مهم‌ترین مهارت‌های پایه‌ای لازم برای انجام بهینه شغل گیاهپزشکی به شرح زیر است:
- توانایی تحلیل حجم زیادی از اطلاعات
- رویکرد خلاقانه به حل مسائل
- مهارت عالی در ریاضیات، فناوری اطلاعات، مباحث علمی و فنی
- توانایی برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی صحیح فعالیت‌ها
- به روز بودن و آگاهی از جدیدترین پیشرفت‌ها در حوزه تکنولوژی و روش‌های تولید
- علاقه به مباحث زیست‌محیطی
تحصیلات، آینده شغلی و بازار کار گیاهپزشک
فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی کشاورزی به ویژه گرایش گیاهپزشکی در این شغل مشغول به فعالیت می‌شوند. این افراد در سازمان‌ها و شرکت‌های حوزه کشاورزی و منابع طبیعی مانند شرکت خدمات مهندسی آب و خاک کشور، شهرداری‌ها، وزارت جهاد کشاورزی و سایر سازمان‌ها و شرکت‌های مرتبط مشغول به کار می‌شوند. در صورت استخدام در یک سازمان دولتی نیز با کسب تجربه بیشتر به موقعیت‌های مدیریتی و نظارتی در این بخش دست خواهند یافت.
همچنین مراکز آموزشی (هنرستان‌ها، دانشکده‌ها، آموزشکده‌ها و مراکز آموزش کشاورزی) مراکز پژوهشی، شامل موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور (آفات و بیماری‌های گیاهی) و بخش‌های وابسته به آن در مراکز استان‌ها، سایر ادارات دولتی و نیمه‌دولتی (سازمان جنگل‌ها، مراتع و آب‌خیزداری کل کشور و ادارات منابع طبیعی استان‌ها، سازمان بوستان‌ها و فضای سبز استان‌ها و شهرستان‌ها، سازمان حفاظت محیط زیست و اداره‌های کل آن در استان‌ها) بخش غیر دولتی شامل کلینیک‌های خصوصی گیاهپزشکی و شرکت‌های توزیع کود و سم از مهم‌ترین حوزه‌های استخدام و یافتن شغل برای یک گیاهپزشک است.
بدیهی است در هر حال دانش‌آموختگان کارآفرین و خلاق گیاهپزشکی باید در پی آفرینش فرصت‌های کاری نو برای خود و دیگران باشند و با مطالعه و بررسی روش‌های جدید مراقبت و درمان گیاهان در دنیا به دنبال نوآوری و ایجاد مشاغل جدید باشند.
شخصیت‌های مناسب شغل گیاهپزشک
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌ها، علایق، مهارت‌ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم‌ترین این عوامل ویژگی‌های شخصیتی است. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فرد ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت اند. به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ‌های شخصیتی مختلف در همه مشاغل هستند و نمی‌توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ‌های شخصیتی خاصی در این شغل موفق می‌شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ‌های شخصیتی که برای این شغل معرفی می‌شوند، عموما این کار را بیشتر می‌پسندند و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته‌اند.
برای مشاهده سایر مشاغل اینجا کلیک کنید
از تجربیات دیگران استفاده کنید!
مطالعه تجربیات شرکت کنندگان آزمون‌های استخدامی سازمان‌های مختلف در دوره های گذشته می تواند نقش بسزایی در قبولی شما در سازمان مورد نظر داشته باشد.
۱۰ نظر برای آشنایی با شغل گیاهپزشک