آشنایی با رشته کتابداری
معرفی اجمالی رشته کتابداری
هدف رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی تربیت کتابداران متخصص و علاقه‌مند در کتابخانه‌های کشور است. کارشناسانی آگاه، با تجربه و تحصیل کرده که توانایی ارزیابی نیازهای کتابخانه واحد متبوع خود را داشته باشند و در جریان انتشار کتاب‌های جدید و خرید کتاب‌های مناسب قرار دارند. این افراد باید قادر به سازماندهی منابع باشند و با فهرست‌نویسی مناسب امکان دست‌یابی مراجعه کننده به کتاب‌های مورد نظر را فراهم آورند.
در واقع رشته کتابداری هموار کردن مسیر ارتباط میان دو عنصر کتاب (در معنای وسیع آن که شامل هر گونه اثر ثبت و ضبط شده) و استفاده کننده از کتاب است. برای آن که ارتباط این دو امکان‌پذیر شود نه تنها باید هر یک از این دو عنصر را به درستی شناخت، بلکه باید چگونگی پیوند میان آن دو را نیز آموخت. دروس پایه و اختصاصی این رشته (خصوصا دوره کارشناسی) بر اساس همین سه وظیفه تدوین شده است؛ یعنی دانشجوی این رشته منابع و متون را می‌شناسد، از ویژگی‌های انواع مواد انتشار یافته آگاه می‌شود، محتوای آن‌ها و چگونگی تبدیل اندیشه‌های موجود در ذهن نویسنده به پدیده‌ای عینی و قابل شناسایی را درک می‌کند و قابلیت‌ها و توانایی‌های رسانه‌های گوناگون از قبیل کتاب (به معنای محدود)، مجله، روزنامه، نوار، لوح فشرده، اینترنت و مانند آن‌ها را درمی‌یابد.
دروس این رشته برای شناخت انسان، چگونگی شکل‌گیری دانش و معرفت افراد در ذهن آنان، تاثیر محیط، فرهنگ و جامعه دانسته‌ها و باورهای مردم مفید است. زیرا اگر بخواهیم مواد و منابع برای مراجعان قابل استفاده باشد، باید مراجعان را به درستی بشناسیم، با محیط فرهنگی‌‌شان آشنا باشیم و نیازهای اطلاعاتی آن‌ها را تشخیص دهیم. البته دانستن ویژگی‌های کتاب و خواننده یا استفاده کننده به تنهایی برای انجام وظیفه کتابداری کفایت نمی‌کند. بلکه باید تدابیر مربوط به ایجاد ارتباط میان آن دو را نیز شناخت. برای این کار لازم است به فرآیند ارتباط آگاه بود و دانست در چه شرایطی ارتباط آسان می‌شود و تحت چه شرایطی دچار اختلال می‌گردد. پس کتابدار لازم است که با حوزه ارتباطات نیز کم و بیش آشنا باشد. به همین دلیل سه ضلع مثلث کتاب، خواننده و ارتباط، موضوع مطالعه و پژوهش علاقه‌مندان این رشته است و آثاری که از این مطالعات برجای مانده، دستمایه مناسبی برای برنامه‌های درسی رشته کتابداری است.
درس‌های این رشته در طول تحصیل
گفتنی است رشته کتابداری در مقطع کارشناسی دارای سه گرایش «علوم انسانی»، «علوم پایه» و «علوم پزشکی» است.
- دروس مشترک: روان‌شناسی اجتماعی، روان‌شناسی عمومی، تاریخ تمدن، مبانی جامعه‌شناسی، تاریخ ادبیات ایران، تاریخ ادبیات جهان، تاریخ عمومی فلسفه، متون اختصاصی انگلیسی، متون اختصاصی فرانسه، متون اختصاصی آلمانی، متون اختصاصی روسی، متون اختصاصی عربی، کتابخانه و کتابداری، مجموعه‌‌سازی، سازماندهی مواد، مرجع‌شناسی عمومی (فارسی و عربی)، ساختمان و تجهیزات کتابخانه، مواد سمعی و بصری، مواد خدمات کتابخانه برای بزرگسالان نوسواد، مواد خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان، ماشین‌نویسی فارسی، ماشین‌نوسی لاتین، اداره کتابخانه، مرجع شناسی عمومی(لاتین)، اصول کار مرجع، گزارش‌‌نویسی، کارآموزی
- دروس تخصصی گرایش علوم انسانی و اجتماعی: آمار و احتمالات مقدماتی، مبانی کامپیوتر و برنامه‌نویسی، مبانی سازمان و مدیریت، مبانی علم حقوق، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، جغرافیای شهری و روستاشناسی، کلیات علم اقتصاد، روان‌شناسی کودک و نوجوان، تاریخ ادیان، آشنایی با بانک‌های اطلاعاتی
- دروس تخصصی گرایش علوم پایه: تاریخ علوم، زمین‌شناسی، ریاضیات عمومی، فیزیک عمومی، شیمی عمومی، آمار و احتمالات، فیزیولوژی عمومی، آشنایی با بانک‌های اطلاعاتی علوم پایه، مبانی کامپیوتر و برنامه‌نویسی، برنامه‌نویسی کاربردی
- دروس تخصصی گرایش علوم پزشکی: بیوشیمی، تشریح و فیزیولوژی، روان‌شناسی عمومی، متون اختصاصی انگلیسی، علوم آزمایشگاهی، تاریخ علوم پزشکی، تاریخ عمومی فلسفه، اصطلاحات علوم پزشکی و بهداشتی، داروشناسی، اصول کار مرجع، بهداشت عمومی، حفاظت نگهداری مواد
موقعیت شغلی در ایران
با توجه به پیشرفت سریع جوامع انسانی و افزایش میزان انتشارات در زمینه‌های مختلف دانش بشری، ایجاد و گسترش کتابخانه‌ها امری الزامی است. از این‌‌رو کتابداری یکی از رشته‌هایی است که چشم‌انداز فرصت‌های شغلی آن بسیار روشن است. کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور و کتابخانه‌های مدارس در مقاطع مختلف هنوز چشم به راه کتابدارانی هستند که دوره‌های دانشگاهی را طی کرده باشند. کتابخانه‌های دانشگاهی و تخصصی و مراکز اطلاع‌رسانی نیز هنوز آماده پذیرش فارغ‌التحصیلان این رشته هستند. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که مراکز و کتابخانه‌هایی که در صدد استخدام فارغ‌التحصیلان هستند، افراد شایسته‌تر را ترجیح می‌دهند و این بر دانشجویان است که از آغاز ورود به رشته به خودسازی و گسترش دانش و عمق بخشیدن به مهارت‌های خود بپردازند و از این طریق چشم‌انداز شغلی خود را پیشاپیش ترسیم نمایند.
