آشنایی با رشته چاپ
معرفی اجمالی رشته چاپ
چاپ؛ یعنی تمدن؛ یعنی پیشرفت؛ یعنی عامل رشد و شکوفایی و گسترش و حفظ علم و فرهنگ و ادب؛ صنعتی که گذشته را به حال و حال را به آینده پیوند داده است. صنعت چاپ در طی دهه‌های اخیر با رشد و گسترش روزافزونی روبه‌رو بوده است؛ به ویژه در طول دهه ۸۰ که انقلاب چاپ الکترونیک، موج شدیدی در دیجیتالی کردن فرآیندهای صنعت چاپ ایجاد کرد.
در واقع دیجیتالی شدن هنرهای گرافیکی، پتانسیل‌های بیشتری را در صنعت چاپ نمایان ساخته است. نوآوری‌های جدید و مهم در عرصه فن‌آوری دیجیتال، باعث کوتاه شدن مسیر انتقال و تکامل صنعت چاپ از مهارت‌های اولیه و فعلی آن به سوی فناوری‌های جدید شده است. سیستم‌های چاپ دیجیتالی، دستگاه‌های چاپ با قابلیت چاپ مستقیم تصاویر، فناوری چاپ غیر ضربه‌ای، چاپ در زمان نیاز، همگی نشان دهنده تجهیزات و امکانات جدید و بازارهای جدید صنعت چاپ است. از همین‌رو امروزه صنعت چاپ را نمی‌توان همچون گذشته به روش استاد و شاگردی فرا گرفت و لازم است مدیر یک چاپخانه یا ناظر چاپ، این صنعت مهم و حیاتی را که هم جنبه فنی و هم جنبه هنری دارد، به صورت آکادمیک بیاموزد.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر پایه همین نیاز، در سال گذشته، رشته چاپ را به عنوان یکی از رشته‌های گروه آزمایشی هنر در دانشگاه هنر ارائه کرد. در این رشته، دانشجویان با سه مرحله پیش از چاپ، چاپ و پس از چاپ آشنا می‌شوند و در نهایت می‌توانند یک محتوای گرافیکی یا بصری را بر روی یک محصول فیزیکی اجرا کنند. به عبارت دیگر، فارغ‌التحصیل این رشته در مرحله قبل از چاپ؛ یعنی مرحله‌ای که طراح آماده چاپ می‌شود، با طراح همکاری می‌کند تا طرحی مناسب برای چاپ ارائه دهد؛ زیرا برخی از اوقات یک گرافیست، طرحی را ارائه می‌دهد که روی کاغذ یا کامپیوتر بسیار جالب است، اما پیاده‌سازی آن یا عملی یا مقرون به صرفه نیست یا در زمان کوتاه مورد نظرِ مشتری، امکان‌پذیر نیست. دانش‌آموخته این رشته در مرحله چاپ نیز می‌داند که چگونه پارامترهای مختلف را رعایت کند تا قدم به قدم کار با کیفیت مطلوب تولید شود و ضمن رعایت کیفیت و بازدهی بالا، زمان آماده‌‌سازی کاهش یافته و از ضایعات جلوگیری و با کمترین هزینه به نیازهای متنوع مشتریان پاسخ داده شود.
درس‌های این رشته در طول تحصیل
- دروس پایه: ریاضیات و آمار، شیمی عمومی، طراحی پایه، فیزیک، مبانی کامپیوتر و اینترنت، مبانی هنرهای تجسمی، رسم فنی عمومی و پرسپکتیو، روش تحقیق، عکاسی پایه، آشنایی با هنر و تمدن ایران، آشنایی با هنر و تمدن جهان
- دروس اصلی: کارگاه عکاسی رنگی، کارگاه گرافیک، گرافیک کامپیوتر، صفحه‌آرایی، طراحی بسته‌بندی، طراحی و چاپ اوراق بهادار، کارآموزی
- دروس تخصصی: آزمایشگاه مواد، تاریخ فناوری چاپ، استاندارد‌شناسی صنعت چاپ، مروری بر روش‌های چاپ، زبان تخصصی، تکنولوژی بسته‌بندی، تکنولوژی صحافی، کارگاه چاپ افست، لیتوگرافی، شناخت کاغذ و مرکب، اقتصاد چاپ و بازاریابی چاپ، قوانین و مقررات چاپ، کارگاه چاپ دیجیتال، کارگاه چاپ فلکسو، کارگاه چاپ گراور، کارگاه چاپ سیلک اسکترین، طرح و رساله
تواناییهای لازم
در تمام کشورهای دنیا، دپارتمان‌های چاپ در دانشکده‌های هنری قرار دارد؛ زیرا آنچه دانشجویان در رشته چاپ می‌آموزند، ساخت ماشین‌آلات چاپ نیست که در دانشکده‌های فنی آموزش داده شود. کارشناس چاپ می‌آموزد که چگونه فرآیند تولید یک کار چاپی از مرحله قبل از چاپ؛ یعنی مرحله‌ای که طرح مشخص می‌شود تا مرحله پایان چاپ و هنگامی که کار برای توزیع آماده می‌شود، بخوبی انجام گیرد؛ کاری که نیاز به آشنایی با طراحی و گرافیک دارد؛ یعنی مدیر یک چاپخانه هنگامی که یک طرح به او ارائه می‌شود، باید بتواند طرح را درک کرده و با آن ارتباط برقرار کند. به عبارت دیگر، فارغ‌التحصیل این رشته باید با فارغ‌التحصیلان سایر رشته‌های هنری زبان مشترک داشته باشد. اما این به معنای آن نیست که چاپ یک رشته هنری است. چاپ مجموعه‌ای از هنر و صنعت است و دانشجویان هر پنج گروه آزمایشی در صورت علاقه‌مندی به فرآیند چاپ و داشتن یک پایه هنری می‌توانند در این رشته موفق شوند.
موقعیت شغلی رشته چاپ در ایران
فارغ‌التحصیلان رشته چاپ با شناخت خصوصیات هر یک از سیستم‌های چاپی و تقدم و تاخر عملکرد هر یک از آنها، تاثیر بسزایی در کیفیت محصولات چاپی و در نهایت در پیشبرد توسعه اجتماعی خواهند داشت؛ زیرا صنف چاپ به عنوان صنعت میان رشته‌ای، به نحوی با همه فرآوری‌‌های صنعتی و محصولات کشاورزی و نیز بازاریابی داخلی و خارجی و همچنین تمام جنبه‌های توسعه اجتماعی سر و کار دارد و در واقع یکی از پایه‌های مهم موفقیت در رشته‌های یاد شده و جنبه‌های مختلف حیات جامعه است. به عبارت دیگر، فارغ‌التحصیلان چاپ می‌توانند در عرصه‌های مختلف صنعتی و فرهنگی حضور فعالی داشته باشند. برای مثال در سال تحصیلی ۸۴- ۸۳ تعداد ۷۹۷ عنوان کتاب درسی با شمارگان بیش از ۱۶۷ میلیون جلد چاپ شد و در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. بدون شک فرآیند چاپ این کتاب‌ها که اکثرا تمام رنگی بوده و هر ساله تا حدودی نیز تغییر می‌کنند، بسیار پیچیده و تخصصی است و نیاز به مدیران تولید و کارشناسان متخصص چاپ بسیار ماهر و با تجربه دارد. چون فرآیند چاپ باید به گونه‌ای انجام گیرد که در کوتاهترین زمان و با کمترین هزینه، کتاب‌ها بدون غلط، با کیفیت بالا و یکسان و در تیراژ میلیونی چاپ شود.همچنین می‌توان به چاپ روزنامه‌ها و نشریات کثیرالانتشار اشاره کرد که یک کار صنعتی است. ناظران چاپ این گونه رسانه‌ها و همچنین مدیران چاپخانه‌ها باید متخصص رشته چاپ باشند تا چاپخانه‌ها بهترین بازدهی را داشته باشند. نیازی که در حال حاضر نیز کاملا احساس می‌شود.
فارغ‌التحصیل این رشته در مرحله پس از چاپ نیز به مجموعه فعالیت‌های متنوع این مرحله از جمله ورنی زنی، سلفون کشی، دایکات، برش، قالب‌سازی، طلاکوبی و مواد مصرفی آنها مدیریت و نظارت دارد.
برای مشاهده سایر رشته ها اینجا کلیک کنید