آشنایی با رشته مهندسی تکنولوژی فرماندهی و کنترل هوایی
معرفی اجمالی رشته مهندسی فرماندهی و کنترل هوایی
نیروی هوایی در دیدگاه عموم مردم با خلبان‌هایی که سوار بر هواپیما‌های شکاری، ضربتی، اکتشافی، مسافربری یا ترابری بر فراز آسمان‌ها پرواز می‌کنند تصور می‌شود. در حالی که نیروی هوایی کشورها شامل علاوه نیروهای دیگری علاوه بر خلبان‌ها نیز هستند که مشاغل بسیار حیاتی و مهمی را بر عهده دارند. برای مثال طراحی و فرماندهی پدافند هوایی علیه هدف‌های ثابت و متحرک دشمن و دفاع از مرزهای هوایی کشور بر عهده مهندسان تکنولوژی فرماندهی و کنترل هوایی است. این رشته در کشور ما در دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری در سه گرایش کنترل شکاری، عملیات موشکی و اطلاعات عملیاتی آموزش داده می‌شود.
درباره عنوان این رشته باید گفت واژه «مهندسی» در مفهوم مصطلح آن به معنای طراحی است و منظور از کلمه «تکنولوژی» این است که فارغ‌التحصیل این رشته باید دانش نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و اطلاعاتی داشته باشد یعنی در همه زمینه‌های نظامی از جمله اطلاعات عملیات، اطلاع از انواع هواپیماها و موشک‌ها و اطلاع از سیستم‌های سازمانی نیروی هوایی آگاه باشد. واژه «فرماندهی» نیز، یعنی فارغ‌التحصیل این رشته می تواند بر امور هوایی اِعمال مدیریت کند. به عبارت دیگر با استفاده از دانش سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و اطلاعاتی که کسب کرده است، بتواند به یاری زیر مجموعه خود، ماموریت‌های محوله نیروی هوایی را انجام دهد.
در واقع دانش‌آموخته این دانشکده به عنوان پایین‌ترین رده فرماندهی کار خود را با فرماندهی دانش‌آموختگان دیگر این دانشگاه که در رشته‌های مهندسی هوا و فضا، مهندسی کامپیوتر، مهندسی برق و مدیریت تحصیل کرده‌اند و در مجموعه نیروی هوایی کار می‌کنند، آغاز می‌کند. واژه «کنترل» نیز مقوله‌ای از زنجیره اعمال فرماندهی است. یعنی هر دانشجو باید مهارت‌های گروهی و فردی را فرا بگیرد تا با زیرمجموعه خود و با دیگر نیروهای دفاعی کشور اعم از نیروی زمینی و نیروی دریایی ارتباط برقرار کند و اطلاعات لازم را رد و بدل کند. این رشته شامل سه گرایش کنترل شکاری، عملیات موشکی و اطلاعات عملیاتی است.
- گرایش کنترل شکاری: در گرایش کنترل شکاری دانشجویان توانایی رهگیری‌های هوایی و به کارگیری انواع تاکتیک‌ها و تکنیک‌های رهگیری هواپیمای خودی و هواپیمای دشمن را فرا می‌گیرند و در نهایت در ایستگاه‌های رادار بر امور مراقبت قلمرو فضایی کشور نظارت می‌کنند و به محض این که هواپیمای ناشناسی وارد مرزهای هوایی کشور شود، به مبادی مذکور گزارش می دهند تا تصمیم‌گیری‌های لازم انجام شود.
- گرایش عملیات موشکی: دانش‌آموختگان این گرایش با توجه به تجهیزات و جنگ‌افزارهای پدافندی مختلفی که در نیروهای هوایی وجود دارد، در سایت‌های موشکی زمین به زمین در تخصص‌های «ارتفاع پست و پایین» و «ارتفاع متوسط و بالا» یا سیستم‌های سطح به سطح و در سایت‌های موشکی زمین به هوا در دو بخش ارتفاع پایین و ارتفاع متوسط و بالا مشغول به خدمت می‌شوند. در واقع این افراد با استفاده از سیستم‌های موشکی زمین به هوا یا زمین به زمین، فرماندهی عملیات رزمی نیروی هوایی را بر عهده دارند.
- گرایش اطلاعات عملیاتی: دانشجویان گرایش اطلاعات عملیاتی چگونگی کسب اطلاع از وضعیت فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و به‌ویژه امور دفاعی کشورهای همسایه، منطقه و حتی فرامنطقه‌ای را با استفاده از سیستم‌های الکترونیکی، ماهواره‌ای و عکس‌های هوایی و تحلیل و تفسیر این اطلاعات فرامی‌گیند. در واقع، به دست آوردن اطلاعات نظامی و غیر نظامی در زمان صلح و به کار بردن استراتژی آن‌ها در زمان جنگ بر عهده فارغ‌التحصیلان مهندسی تکنولوژی فرماندهی و کنترل هوایی گرایش اطلاعات عملیاتی است.
توانایی‌های لازم
دانشجویان این رشته از بین داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی و فنی پذیرفته می‌شوند. این افراد علاوه بر موفقیت در آزمون سراسری باید در معاینات پزشکی دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری نیز پذیرفته شوند. در این مرحله، داوطلب علاوه بر خصوصیات ظاهری که عبارت است از: حداکثر سن ۲۲ سال (در صورت انجام خدمت سربازی، حداکثر سن ۲۴ سال می‌شود) و حداقل قد ۱۶۰ سانتی‌متر، باید برابر با استانداردهای بهداری نهاجا از سلامت جسمانی برخوردار باشد. برای مثال دید هر یک از چشم‌ها نباید کمتر از ۷ از ۱۰ باشد. در ضمن لازم است در مصاحبه عقیدتی و حفاظتی این دانشگاه پذیرفته شود. همچنین از سال ۸۰ داوطلبان ورودی این رشته علاوه بر گزینش‌های فوق لازم است که در کمیته علمی این دانشکده نیز پذیرفته شوند. این کمیته سه مقوله را مد نظر قرار می‌دهد که شامل توان علمی (تسلط بر زبان انگلیسی، ریاضیات و فیزیک)، آمادگی فیزیکی (نداشتن لکنت زبان) و آمادگی روحی و روانی (توان مدیریت از پایین‌ترین رده تا بالاترین سلسله مراتب فرماندهی) می‌شود.
گفتی است فقط داوطلبان مرد در این رشته پذیرفته می‌شوند و آن‌ها باید این رشته را جزو یکی از ۹ انتخاب اول انتخاب رشته خود درج کرده باشند. در صورت پذیرفته شدن، تحت هیچ شرایطی حتی قبول شدن در رشته‌های نیمه‌متمرکز، نمی‌توانند به سایر موسسات آموزش عالی کشور انتقال یابند. همچنین دانشجویان این دانشگاه در طول دوره آموزش به غیر از تعطیلات تابستانی، تعطیلات بین دو ترم و تعطیلات عمومی، در دانشگاه شبانه‌روزی هستند و همه هزینه‌های آن‌ها اعم از خوراک، پوشاک، کمک آموزشی و زیست آن‌ها بر عهده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است و در طول مدت تحصیل نیز ماهیانه مبلغی به عنوان کمک هزینه تحصیلی دریافت می‌کنند. به فارغ‌التحصیلان این دانشگاه در طول خدمت در نیروی هوایی، مسکنی مناسب و مطابق ضوابط نیروی هوایی واگذار می‌شود. همچنین فارغ‌التحصیلان در طول خدمت می‌توانند با توجه به شرایط و نیاز نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از بورس‌های تحصیلی در مقاطع بالاتر از کارشناسی استفاده کنند.
موقعیت شغلی در ایران
دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری دانشگاه‌ی نظامی است و دانشجویان این رشته با درجه ستوان دومی فارغ‌التحصیل می‌شوند و چون به استخدام ارتش جمهوری اسلامی درمی‌آیند، از نظر آینده شغلی مشکلی نخواهند داشت. این افراد کار خود را از پایین‌ترین رده فرماندهی (فرماندهی گروه) آغاز می‌کنند و با گذراندن دوره‌های حین خدمت، به ترتیب سلسله مراتب فرماندهی شامل فرمانده دسته، فرمانده گردان، فرمانده هنگ، فرمانده تیپ و فرمانده لشکر را طی می‌کنند و در صورت داشتن توانایی‌ها و قابلیت‌های لازم حتی می‌توانند به فرماندهی کل نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران برسند. همان طور که شهید بزرگوار سرلشگر ستاری به این رده از فرماندهی رسید.
برای مشاهده سایر رشته ها اینجا کلیک کنید