آشنایی با رشته مهندسی کشتی
در این رشته علوم و فنون مربوط به اداره فنی امور کشتی‌ها آموزش داده می‌شود و هدف تربیت افراد متخصص برای امور فوق است. آموزش این رشته به صورت دروس نظری، عملی و کارآموزی و کارورزی در کشتی است.
معرفی اجمالی رشته مهندسی کشتی
فارغ‌التحصیلان این رشته به عنوان مهندس کشتی(دریا)، آمادگی و صلاحیت هدایت فنی کشتی‌ها و اداره امور مربوط به تعمیر و نگهداری و همچنین آمادگی تقبل مسئولیت‌ها و مشاغل فنی مربوط به صنایع دریایی در کارخانجات کشتی‌سازی و سازمان‌های وابسته را خواهند داشت. با پیشرفت صنایع دریایی کشور و اولویتی که دولت برای توسعه حمل و نقل دریایی در ایران قائل شده است و با توجه به گسترش ناوگان بازرگانی کشور و طرح ایرانی کردن کارکنان دریایی اهمیت این رشته روشن می‌شود. علاقه‌مندان این رشته باید از سلامتی جسم برخوردار و مایل به کار و مسافرت در دریاها باشند.
معرفی گرایش‌های رشته مهندسی دریا
در گرایش مهندسی کشتی، علوم و فنون مربوط به اداره امور فنی کشتی‌ها آموزش داده می‌شود تا فارغ‌التحصیلان بتوانند هدایت فنی کشتی‌ها را بر عهده بگیرند. مهندسان کشتی به عنوان مدیر فنی کشتی مسئول تعمیر، نگهداری و راه‌اندازی موتور کشتی هستند و به همین دلیل دانشجویان این رشته پس از آن که آموزش‌های تئوری را در مدت سه سال و نیم طی کردند، یک دوره کارآموزی ۶ ماهه را بر روی کشتی‌های اقیانوس‌پیما در خارج از کشور در آب‌های استرالیا، بنادر اروپا، آسیای جنوب شرقی، سنگاپور، چین و کره می‌گذرانند.
کشور ما یکی از بزرگ‌ترین خریداران کشتی در دنیا است و ما هر سال صدها میلیون دلار کشتی شامل کشتی‌های عظیم ۵۰۰ هزار تنی برای حمل و نقل نفت و کشتی‌های کوچک‌تر برای حمل و نقل کالا می‌خریم. افزون بر این، بیشتر کشتی‌های ما در کشورهای خارجی تعمیر می‌شوند. از این‌رو، این رشته به تربیت نیروهای متخصص مورد نیاز سازمان‌های دریایی به خصوص کارخانجات کشتی‌سازی می‌پردازد. مهندس این رشته، کشتی می‌سازد اما دریانوردی نمی‌کند. دانشجوی این رشته پس از گذراندن آموزش‌های تئوری، کارآموزی خود را در کارخانجات کشتی‌سازی داخلی می‌گذراند.
مهندسی کشتی‌سازی در واقع یکی از زیرشاخه‌های مکانیک است و شاید به همین دلیل دانشگاه صنعتی شریف این رشته را به عنوان «مهندسی مکانیک گرایش دریا» ارائه می‌دهد. البته باید توجه داشت در دانشگاه صنعتی امیرکبیر که رشته مهندسی کشتی‌سازی به عنوان یک رشته مجزا مطرح است، درس‌ها تخصصی‌تر ارائه می‌شوند. برای مثال اگر دانشجویان رشته مکانیک گرایش دریا «ارتعاشات» را به طور عام در رشته مکانیک می‌خوانند، دانشجویان مهندسی کشتی‌سازی «ارتعاشات در کشتی» را مطالعه می‌کنند. در واقع، این دو رشته تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و واحدهای هر دو رشته یکسان هستند، فقط دانشجویان مهندسی کشتی‌سازی به طور تخصصی‌تر به مطالعه این رشته می‌پردازند.
هدف گرایش کشتی‌سازی تامین کارشناسان و طراحان صنایع دریایی کشور و تامین نیروی انسانی متخصص مورد نیاز سازمان‌های دریایی به‌ویژه کارخانجات کشتی‌سازی و صنایع وابسته دریایی، تعمیر کشتی و کشتیرانی‌ها است. مسئولیت طراحی، ساخت و نظارت بر ساخت کشتی و تعمیرات آن بر عهده مهندس کشتی‌سازی است. ادامه تحصیل در این رشته در سطوح بالاتر از کارشناسی به عنوان کارشناسی ارشد سازه کشتی آرشیتکت کشتی در داخل کشور موجود است و نیاز به ایجاد مقاطع کارشناسی ارشد دیگر و دکتری در داخل کشور مورد تایید قرار گرفته است. این مجموعه می‌تواند با به کار بردن علوم مهندسی و تکنولوژی مربوط، طرح، محاسبه، ساخت و اجرای سیستم‌هایی که اساس کارشان سکون و حرکت در سیالات بالاخص در آب است کارآیی لازم را به دانشجویان بدهد و آنان را آماده کند تا در صنایع وابسته به ساخت سازه‌های دریایی به طور اعم و صنایع کشتی‌سازی به طور اخص فعالیت‌های مربوط به طراحی و محاسبه اجزا و سیستم‌ها یا مسئولیت مهندسی را عهده‌دار شوند. فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در سازمان‌ها و ارگانهای مختلف مشاغلی از قبیل مهندسی، طراحی و تولید برای اجرای طرح‌های ساختمانی شناورها و سازه‌های دریایی، مشارکت در امور تحقیقاتی در زمینه‌های فوق‌الذکر و غیره را عهده‌دار شوند. داوطلبان این دوره باید از دانش ریاضی، فیزیک، مکانیک و تا حدی شیمی آلی و معدنی برخوردار باشند. دروس این دوره شامل دروس عمومی، پایه و تخصصی است و دروس عملی و کارآموزی را نیز شامل می‌شود.
هدایت و رهبری کشتی و مدیریت نیروی انسانی شاغل بر روی کشتی وظیفه مهندس دریانوردی است. به عبارت دیگر مهندس دریانوردی مسئولیت راه‌اندازی کشتی و هدایت آن را بر عهده دارد. به همین دلیل اساتید رشته مهندسی دریا معتقدند این رشته را نباید یکی از گرایش‌های مهندسی دریا به شمار آورد زیرا مهندس دریا به عنوان کاپیتان کشتی مسئولیت راهبری و مدیریت کشتی را بر عهده دارد و حرفه‌اش یک کار فنی یا مهندسی نیست.
دروس دانشجویان گرایش کشتی‌سازی در سه زمینه برق، مکانیک و عمران است. واحدهای دانشجویان مهندسی کشتی نیز شامل مکانیک و برق می‌شود چون آن‌ها باید درباره موتور کشتی اطلاعات دقیقی به دست آورند اما دانشجویان دریانوردی با این که تا حدودی مسائل فنی را می‌خوانند اما مقدار قابل توجهی از درسهای‌شان ارتباطی با مسائل فنی ندارد. برای مثال مطالعه آب و هوا، جغرافیا و چگونگی یافتن مسیرها از جمله درس‌های این گرایش است که ارتباطی با دروس رشته‌های مهندسی ندارد. گفتنی است افزون بر آزمون سراسری، موسسه آموزش کشتیرانی نیز از طریق کنکور اختصاصی خود تعدادی دانشجو در این رشته می‌پذیرد و بورسیه می‌کند که پس از اتمام تحصیل، گواهینامه پایان دوره دریانوردی اعطا می‌شود.
در این گرایش علوم و فنون مربوط به هدایت و اداره امور کشتی‌ها آموزش داده می‌شود و هدف تربیت افراد در حد کارشناسی دریانوردی است طول متوسط این دوره ۴ سال است و آموزش به صورت دروس عملی، نظری، کارورزی روی کشتی در دریاست که ابتدا در دانشگاه سپس روی کشتی و ترم آخر دوباره در دانشکده صورت می‌گیرد. فارغ‌التحصیلان این دوره به عنوان کارشناس آمادگی و صلاحیت هدایت کشتی‌ها و اداره امور مربوط به شرکت‌های کشتیرانی را دارند. علاقه‌مندان این رشته باید از سلامتی کامل برخوردار باشند و ناتوانایی‌هایی نظیر کوررنگی که مانع انجام وظیفه می‌شود، نداشته باشند و نیز مایل به کار و مسافرت در دریاها باشند. این رشته بیشتر برای بورسیه‌های ارگانهای دریایی کشور مناسب است.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
دانشجویان مهندسی دریا در هرسه گرایش باید در دروس ریاضی و فیزیک قوی و به زبان انگلیسی مسلط باشند چون بیشتر منابع درسی این رشته به زبان انگلیسی است. همچنین مهندسان کشتی و دریانوردی که به سفرهای دریایی خارج از کشور می‌روند باید به زبان بین‌المللی مسلط باشند. دانشجویان مهندسی کشتی و دریانوردی باید از سلامت کافی برخوردار باشند و برای همین قبل از پذیرش نهایی در رشته‌های فوق از آن‌ها آزمایشات پزشکی کامل به عمل می‌آید که در این میان سلامت دانشجویان دریانوردی به طور دقیق سنجیده می‌شود چون این دسته از دانشجویان نباید ناتوانی‌هایی نظیر کوررنگی نیز داشته باشند. کار در دل گستره آبی دریاها و اقیانوس‌ها با همه لطف و جاذبه‌اش دشواری‌هایی دارد. برای مثال یک مهندس کشتی یا دریانوردی به دلیل سفرهای دریایی گاه ماه‌ها در کنار خانواده‌اش نیست. همچنین یک مهندس کشتی‌سازی نیز باید شرایط خود را برای گذراندن در محیط‌های ساحلی تطبیق بدهد. چون با این که بسیاری از شرکت‌های مهندسی مشاور دریایی در زمینه طراحی کشتی، بنادر یا تجهیزات دریایی در مرکز شهرها فعالیت می‌کنند، اما به هر حال کارخانجات کشتی‌سازی عمدتا در سواحل ساخته می‌شوند. به همین دلیل یک مهندس دریا باید علاقه‌مند به کار در محیط‌های دریایی و ساحلی باشد. در واقع عشق و علاقه در این رشته حرف اول را می‌زند.
آینده شغلی ، بازار کار و درآمد
اگر کارخانه کشتی‌سازی «صدرا» در بوشهر با تمام ظرفیت خود راه‌اندازی شود، سالانه به ۳۰۰ تا ۴۰۰ فارغ‌التحصیل مهندسی کشتی‌سازی نیاز دارد. این در حالی است که هر کشتی تجاری نیاز به ۵ مهندس کشتی تحت عنوان مهندس ۱، مهندس ۲ تا مهندس ۵ دارد. اگر تعداد کشتی‌های تجاری موجود در کشور را حدود ۱۰۰ کشتی تخمین بزنیم، حداقل به ۵۰۰ فارغ‌التحصیل مهندسی کشتی نیازمندیم. در حالی که به طور نسبی هر سال حدود ۵۰ الی ۶۰ دانشجوی مهندسی کشتی از دو دانشگاه صنعتی امیرکبیر و خلیج فارس فارغ‌التحصیل می‌شوند که این افراد در بدو استخدام از مهندسی ۵ شروع می‌کنند و به مرور به مهندسی ۱ می‌رسند. از همین‌جا روشن می‌شود کشور ما نیاز بسیاری به فارغ‌التحصیلان این رشته دارد. کارخانه «نکا» در شمال و «اروندان» در خلیج‌فارس نیز از کارخانه‌های مهم کشتی‌سازی ایران هستند که فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند به عنوان مهندس تولید که وظیفه اجرای طرح‌های ساختمانی کشتی‌ها را بر عهده دارد، جذب این کارخانه‌ها شوند.
فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی کشتی‌سازی می‌توانند در سازمان‌هایی که به ساخت سکوها یا اسکله‌ها می‌پردازند، مشغول به کار شوند.آن‌ها می‌توانند در کارخانه‌های خصوصی یا دولتی که کشتی‌های کوچک و قایق‌های موتوری را می‌سازند و به‌ویژه در زمینه تعمیر کشتی فعال هستند، مشغول به کار شوند. البته اگر دانشجویان در دوره فوق لیسانس این رشته که در دو گرایش «سازه کشتی» و «معماری کشتی» ارائه می‌شود، پذیرفته شوند و ادامه تحصیل دهند، فرصت‌های شغلی بیشتر و بهتری خواهند داشت. هدف از گرایش مهندسی دریانوردی نیز همچون گرایش مهندسی کشتی، گسترش ناوگان بازرگانی کشور و ایرانی کردن پرسنل دریایی است و به همین دلیل بیشتر دانشجویان این گرایش بورسیه سازمان‌های دریایی کشور هستند و پس از آنکه ۱۸ ماه بر روی آب‌های خارج از کشور دوره کارآموزی خود را گذراندند، در ناوگان ارگان بورس دهنده مثل «کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران» و «شرکت ملی نفتکش» مشغول به کار می‌شوند.
افزون بر این‌ها مهندس کشتی‌ساز می‌تواند در سازمان بنادر و کشتیرانی وظیفه ساخت سکوهای شناور را بر عهده بگیرد یا به عنوان مهندس ناظر بر حسن اجرای طرح‌های اجرایی نظارت کند و بالاخره در صنایع دریایی به کارهای تحقیقاتی بپردازد. زیرا در این رشته عرصه فعالیت‌های تحقیقاتی بسیار گسترده است. از نظر وضعیت درآمد نیز چون مهندسان کشتی مقداری از حقوق خود را به ارز دریافت می‌کنند، نسبت به مهندسان دیگر درآمد بهتری دارند.
برای مشاهده سایر رشته ها اینجا کلیک کنید
از تجربیات دیگران استفاده کنید!
مطالعه تجربیات شرکت کنندگان آزمون‌های استخدامی سازمان‌های مختلف در دوره های گذشته می تواند نقش بسزایی در قبولی شما در سازمان مورد نظر داشته باشد.
۳۱ نظر برای آشنایی با رشته مهندسی کشتی