انواع معافیت‌های خدمت وظیفه

در کشورهای مختلف بنابر شرایط سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی، قوانین مختلفی برای سربازی وجود دارد. برخی کشورها دوره ضرورت کوتاه مدت، برخی میان مدت (حدود یک سال) و برخی مانند کشور ما، خدمت سربازی بلند مدت (بیش از ۱۸ ماه) دارند. خدمت سربازی در ایران برای آشنایی افراد با فنون نظامی، مدیریت بحران، آمادگی در شرایط بحرانی و نحوه حفاظت از جان و مال و ناموس هموطنان ایجاد شده و همواره شامل تغییراتی در راستای بهبود کیفیت آموزش‌های خود بوده است.

 

در ایران قوانینی برای اصلاح و افزایش بهره‌وری در خدمت سربازی تهیه و تدوین شده است. برخی اصلاحات در قوانین مانند قانون امریه سربازی و قانون سرباز فناور سعی در استفاده بهینه از زمان سربازی را دارند به نحوی که به کمک آن‌ها بتوان نیروی کار متخصص و متعهد تربیت کرد. اما برخی افراد به دلایل مختلف مانند تحصیل، مشکلات سلامتی یا نیاز خانواده‌هایشان به کفیل، نمی‌توانند به خدمت سربازی مشغول شوند و به طور موقت یا دائم معاف می‌شوند. در این مقاله با برخی از اصطلاحات انواع معافیت‌ها و شرایط استفاده از آن‌ها آشنا می‌شوید.

 

معافیت با داشتن فرزند

این معافیت از سال ۱۴۰۲ و برابر با موافقت مقام معظم رهبری و فرمانده معظم کل قوا (مدظله‌العالی) برای مشمولان وظیفه غایب و غیر غایب و کارکنان وظیفه در حال خدمت که دارای ۴ فرزند و بالاتر هستند و همچنین مشمولان وظیفه غایب و غیر غایب و کارکنان وظیفه در حال خدمت، با حداقل ۴۰ سال سن تمام، که دارای ۳ فرزند هستند اجرا شده است. صدور کارت معافیت برای مشمولان غایب و غیر غایب واجد شرایط این مصوبه، پس از طی آموزش‌های مقدماتی و تکمیلی بسیج امکانپذیر خواهد بود. همچنین کمسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه از اصلاح بخشی از قانون نظام وظیفه در این کمیسیون خبر داد که بر اساس آن مشمولان خدمت سربازی دارای ۳ فرزند یا  بیشتر، یا مشمولان بالای ۳۵ سال دارای ۲ فرزند از حدمت سربازی معاف هستند.

معافیت تحصیلی

این نوع از معافیت حداکثر تا یک سال پس از فارغ تحصیلی از هر مقطع تحصیلی مجاز بوده و پس از آن فرد مشمول خدمت نظام وظیفه تلقی می‌گردد. این مقدار دارای یک نرخ رسمی بوده و فرد پس از آن جز دسته مشمولان قرار می‌گیرد. به این نرخ رسمی، سنوات تحصیلی می‌گویند.

حداکثر میزان سنوات تحصیلی جهت بهره‌مندی از شمول قانون معافیت تحصیلی 
مقطع تحصیلی حداکثر میزان سنوات
دیپلم و پیش‌دانشگاهی یکسال پس از انصراف یا فارغ تحصیلی
کاردانی دو و نیم سال
کارشناسی ناپیوسته سه سال
کارشناسی پیوسته پنج سال
کارشناسی ارشد ناپیوسته سه سال
کارشناسی ارشد پیوسته شش سال
دکتری پیوسته هشت سال
دکتری تخصصی شش سال

 

همچنین حداکثر سن مجاز جهت تحصیل در مقطع دیپلم و پیش‌دانشگاهی ۲۰ سال تمام می‌باشد و فرد پس از این سن جز دسته مشمولین محسوب می‌شود.

 

سوالات متداول در خصوص معافیت تحصیلی

معافیت پزشکی

مشمولین خدمت نظام وظیفه از لحاظ سلامت جسمی و روانی به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:

  1. کسانی که از لحاظ جسمی و روانی سالم هستند و مشکلی جهت انجام خدمت نظام وظیفه ندارند.
  2. کسانی که به علت نقص عضو و یا سلامت روانی در شرایط سلامت کامل نیستند، اما قادر به انجام خدمات غیر رزمی (معاف از رزم) هستند.
  3. کسانی که به علت ابتلا به بیماری موقتا قادر به خدمت نظام وظیفه نیستند. (معافیت موقت)
  4. کسانی که به علت نقص عضو، شرایط جسمی و یا شرایط روانی قادر به انجام خدمت نظام وظیفه نیستند. (معافیت دایم)
وضعیت خدمتی هر یک از انواع معافیت‌های پزشکی
معاف از رزم

کسانی که به تشخیص کمسیون پزشکی نیروهای مسلح معاف از رزم تشخیص داده شوند از شمول خدمات نظامی معاف بوده و در بخش‌های غیر نظامی به خدمت گرفته می‌شوند. در زمان آموزشی نیز آموزش این افراد برابر دستورالعمل ابلاغی ستاد کل نیروهای مسلح مورد آموزش قرار می‌گیرند.

معافیت موقت کسانی که به دلیل بیماری نتوانند به خدمت نظام وظیفه بپردازند در صورت تشخیص کمسیون پزشکی برای مدت حداکثر یکسال معافیت موقت داده می‌شود. پس از آن در صورت ادامه یافتن بیماری برای سال دوم نیز معافیت موقت صادر شده و در صورت ادامه دار بودن بیماری در سال سوم، به این دسته از افراد کارت معافیت دایم پزشکی تعلق می‌گیرد.
معافیت دایم به آن دسته از مشمولانی که به تشخیص کمسیون پزشکی به دلیل ابتلا به بیماری یا وضعیت سلامت روانی قادر به انجام خدمت نظام وظیفه نباشند، کارت معافیت دایم پزشکی تعلق می‌گیرد.

 

مراحل دریافت معافیت پزشکی به چه صورتی می‌باشد؟

افراد می‌توانند پس از مراجعه به دفاتر پلیس +۱۰ و دریافت دفترچه راهنما و تکمیل اوراق مربوطه، مراجعه به پزشک معاین اولیه، انجام واکسیناسیون و تحویل مدارک تکمیل شده به دفاتر مربوطه مراحل دریافت کارت معافیت پزشکی را طی نمایند.

پس از معاینه توسط پزشک اول، در صورتی که مشمول سالم و یا معاف از رزم تشخیص داده شود، می‌تواند به رای پزشک اعتراض نماید. در این صورت پرونده وی به شورای پزشکی ارجاع داده می‌شود. در صورتی که وی به رای این شورا نیز اعتراض داشته باشد، پرونده وی به شورای عالی پزشکی ارجاع می‌شود. رای شورای عالی قطعی و غیر قابل اعتراض است.

 

معافیت از طریق کفالت

مشمولان خدمت نظام وظیفه در صورت دارا بودن شرایط می‌توانند به عنوان کفیل معرفی شده و از معافیت کفالت بهره‌مند گردند.

  1. رسیدن به سن ۱۸ سال تمام
  2. نداشتن غیبت
  3. یگانه مراقب یا سرپرست بودن

لیست افرادی که می‌توان کفیل آنها شد به این شرح است:

 لیست افرادی و قوانین کفالت برای آنها
پدر سن پدر باید بالای ۷۵ سال تمام باشد. فقط در صورتی می‌تواند کمتر از این سن باشد که دارای بیماری خاص باشد. این بیماری باید به تایید شورای پزشکی برسد. مشمول تنها فرزند پسر باشد و در صورتی که برادری دارد، این برادر به بیماری یا معلولیتی دچار باشد که نتواند از پدر مراقبت کند. همچنین اگر برادر بزرگتر در خارج از کشور باشد مشمول می‌بایست به خدمت سربازی اعزام گردد و شامل قانون کفالت نمی‌باشد.
مادر مادر به دلیل طلاق (باید ۳۰ ماه از تاریخ طلاق گذشته باشد در غیر این صورت مشمول معافیت موقت می‌شود) یا فوت همسر تنها باشد. تنها مورد قابل پیگیری کفالت مادر فقدان شوهر برای وی می‌باشد و مشمول باید تنها فرزند پسر بالای ۱۸ سال تمام ایشان باشد.
خواهر برای کفالت خواهر، پدر باید فوت کرده باشد و مشمول برادر تنی (از یک پدر و یک مادر) ولی باشد. همچنین برادر دیگری جهت سرپرستی وی موجود نباشد. در ضمن خواهر باید مجرد باشد. در مورد تجرد، فوت یا طلاق گرفتن خواهر ملاک نیست. اگر خواهر طلاق گرفته باشد یا شوهر وی فوت کرده باشد نیز می‌توان کفیل وی شد.
برادر بزرگ (بالای ۱۸ سال) برای کفالت برادر بالای ۱۸ سال وی باید دارای بیماری تشخیص داده شود که نیازمند مراقبت است. همچنین پدر فوت کرده باشد و برادر دارای همسر و فرزندی نباشد. در صورتی که برادر دارای فرزند پسر زیر ۱۸ سال باشد نیز می‌توان کفیل وی شد.
برادر کوچک (زیر ۱۸ سال) برای کفالت برادر زیر ۱۸ سال تنها ملاک فوت پدر و سن برادر کوچک می‌باشد. بیماری یا سلامت وی در این نوع از کفالت دارای اهمیت نیست.
پدربزرگ پدری یا مادری برای کفالت پدربزرگ، پدربزرگ نباید دارای پسر و دختر باشد. همچنین مشمول تنها نوه مذکر خانواده باشد. پدربزرگ نیز باید دارای سن ۷۵ سال تمام بوده و یا اگر سنش کمتر از ۷۵ سال تمام است دارای بیماری خاص که به تایید شورای پزشکی می‌رسد باشد. در کفالت پدربزرگ مادری، وجود پدر مانعی برای کفالت نیست.
مادربزرگ پدری یا مادری برای کفالت مادربزرگ، مادربزرگ نباید دارای پسر و دختر باشد. همچنین مشمول تنها نوه مذکر خانواده باشد. در این نوع از کفالت نوه‌های دختر اثری در گرفتن کفالت ندارند.

 

معافیت ایثارگران

برای دریافت معافیت یا کسری خدمت از طریق ایثارگران در نظر داشته باشید، این خدمت فقط به افرادی تعلق می‌گیرد که پدر، مادر، برادر، خواهر، همسر و یا فرزندشان در راه به ثمر رسیدن آرمان‌های انقلاب اسلامی، شهید، جانباز و یا جاویدالاثر شده‌اند.

به این ترتیب به ازای هر بیست و چهار ماه سابقه اسارت، بیست و پنج درصد جانبازی و یا سی ماه خدمت در مناطق عملیاتی یکی از فرزندان این افراد شامل معافیت از خدمت سربازی می‌شود.

همچنین اگر امتیاز یک نفر برای استفاده از این قانون به صورت تک آیتمی ممکن نباشد، امتیاز مجموع نیز قابل استناد می‌باشد.

 

نکات اختصاصی در مورد معافیت ایثارگران

 

 معافیت مددجویان

بر اساس ماده ۴۴ قانون نظام وظیفه انواع مختلفی از معافیت در این شاخه گنجانده شده است که به ترتیب زیر قابل بررسی می‌باشند.

انواع معافیت‌های ماده ۴۴

معافیت سنی (عفو رهبری)

این معافیت بر اساس سن افراد به آنها تعلق می‌گیرد و به طور کلی تمام افرادی که بیش از پنجاه سال از عمر آنها گذشته باشد، نیازی به درخواست معافیت ندارند و شناسنامه عکس‌دار آنها مشخص کننده وضعیت نظام وظیفه ایشان می‌باشد.

معافیت متعهدین خدمت

متعهدین خدمت به آن دسته از مشمولانی گفته می‌شود که پس از انجام دوره آموزشی بجای ورود به دوره ضرورت، با طی کردن مراحل خدمتی در واحدهای مربوطه مشمول دریافت کارت معافیت می‌باشند.

انواع تعهد خدمتی
سوالات متداول

 

ای استخدام

از تجربیات دیگران استفاده کنید!

مطالعه تجربیات شرکت کنندگان آزمون‌های استخدامی سازمان‌های مختلف در دوره های گذشته می تواند نقش بسزایی در قبولی شما در سازمان مورد نظر داشته باشد.

۳۵۶ نظر برای انواع معافیت‌های خدمت وظیفه

  • م
    مهدی
    ۹ فروردین ۱۴۰۳، ۲۱:۳۰
    46 سالمه دوتا فرزند دارم چهار ماه هم خدمت کردم دیگه نرفتم تقریبا 26/27 سالی هست که رد میشه ایا میتونم معاف بشم
    • س
      سید جواد حسینی
      ۵ فروردین ۱۴۰۳، ۱۱:۰۱
      سلام من متولد 1371هستم مجرد
      31 سال شناسنامه نداشتم
      پدر و مادرم ایرانی هستند و هر دو فوت کردند
      برا مشکلاتی نداشتم شناسنامه
      10 سال پیش اقدام کردم برا گرفتن شناسنامه
      الان یک سال شناسنامه گرفتم
      الان چکار باید بکنم راهی هست معافیت بگیرم
      طبق این که شناسنامه نداشتم نتونستم اقدام کنم برا سربازی
      یا باید برم اقدام کنم برا رفتن به سربازی
      با تشکر ممنون
      • اپراتور چهل و پنج
        ۵ فروردین ۱۴۰۳، ۱۲:۴۷
        کاربر گرامی
        با توجه به فوت هر دو والد شما، معافیتی شامل حال شما نمی‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر به دفاتر پلیس +10 مراجعه فرمایید.
      • ع
        علی
        ۴ فروردین ۱۴۰۳، ۲۳:۳۶
        من هیجده سالمه چهار ماه دارم خدمت میکنم پدر مادرم از هم جدا شدن تقریبا 15 ماهع
        ایا ب من معافیت موقت تعلق میگیره اگر اره
        بعد معافیت موقت معافیت کامل میدن بهم؟
        • ح
          حامد
          ۲۳ اسفند ۱۴۰۲، ۱۳:۱۱
          لطفا راهنمایی کنید . فردی پدرش دارای معلولیت از پا میباشد و برادر بزرگتر او خدمت خود را به اتمام رسانده و دو خواهر هم دارد آیا با شرایط پدر و برادر خود شمال معافیت میشود . لازم به ذکر است که هر دو برادر نان اور خانواده هستند
          • ح
            حسن
            ۲۳ اسفند ۱۴۰۲، ۰۳:۵۲
            سلام 1فرزند پسر دارم اونخدمت سربازی رفته امو؟شی راه دور خدمت باز راه دور چطوری؟میتونم بیارمش تهران اسلامشهر لطفا راهنمای کنید
            • م
              مجتبی شریفاتی
              ۲۰ اسفند ۱۴۰۲، ۲۱:۵۹
              سلام مجتی شریفاتی هستم
              پسرم متولد 1385 هست خودم 42 سال سنم هست وبچه طلاق هست و با من زندگی میکندمعاف میشود
              با تشکر
              • پشتیبان سه
                ۲۰ اسفند ۱۴۰۲، ۲۲:۵۶
                کاربرعزیز
                صرفا به این دلیل که شما متارکه نموده اید ، معافیت سربازی شامل فرزندتان نمی شود.
              • A
                Ali
                ۸ اسفند ۱۴۰۲، ۰۸:۰۷
                باسلام،بنده متولد1379هستم و سال اخر دانشگاه
                پدرم داری کارت معلولیت شدید از بهزیستی هستش وهمچنین برادرم به همین صورت هست(داری معلولین شدید) که خود برادرم معاف شد از سربازی
                من دو سال پیش اقدام کردم برای معافیت خودم از طریق بهزیستی ولی جواب نظام وظیفه منفی چون پدرم کارمند هستش(دلیلی که خود دکتر نظام وظیفه گفته)
                الان پدرم بازنشسته شده و 60ساله هستش دوباره خاستم اقدام کنم که بهم گفتم چون پدرت خودش حقوق دریافت میکنه(مستمری بگیر اموزش و پرورش) تو معاف نمیشی
                خاستم بدونم امکانش هستش که معاف بشم یا خیر طبق قانون جدید معافیت خانواده های داری معلول
                لازم به ذکر هستش که برادر بنده هم پزشک هست
                • پشتیبان سه
                  ۸ اسفند ۱۴۰۲، ۲۲:۲۵
                  کاربرعزیز
                  برای دریافت پاسخ دقیق در مورد قوانین جدید معافیت ، این موارد را نیز از طریق نظام وظیفه پیگیری نمایید.
                • پ
                  پرویز مقدم
                  ۱ اسفند ۱۴۰۲، ۰۰:۱۵
                  سلام با 48سال سن و2فرزند معاف میشم؟؟
                  • س
                    سعید ترکش
                    ۲۳ بهمن ۱۴۰۲، ۱۵:۲۱
                    اینجانب متولد 1365هستم ودر مدت 5 ماه خدمت مرخصی برا معافی کفالت گرفته ام مدارکم را ارسال کردم پدر بالای 60 سال نیازمند مراقبت و برادر معلول ذهنی 50 درصد، حال در سیستم نظام وظیفه فرار از خدمت زده اما در قسمت استعلام معافی زده به چه عنوان ومعرفی به پادگان جهت ادامه خدمت، میخواستم ببینم ممکن است کارت معافی به پادگان ارسال شده باشد ویا ادامه خدمت را بگذرانم
                    • م
                      مراد
                      ۹ بهمن ۱۴۰۲، ۲۱:۵۹
                      سلام
                      این معافیت 35سال به بالا
                      کی ابلاغ میشه
                      • س
                        سیدحسین محمدزاده
                        ۴ بهمن ۱۴۰۲، ۱۰:۳۵
                        فرزند بنده متولد1380 می باشد که باستناد30 مه جبهه معاف ایثارگری شد الان برای استخدام نگهبانی بانک رفاه این نوع معافیت را قبول ندارند در صورتیکه با معافیت پزشکی فرق دارد حالا ما باید چکار باید بکنیم
                        • ص
                          صفر شعبانلو
                          ۳ بهمن ۱۴۰۲، ۲۰:۴۹
                          با سلام اینجانب در نظر قبلی که گفته بودم سه تا دختر دارم یکی از آنها فوت کرده و زندانی هستم در ضمن 24 ماه کارت ایثارگری دارم آیا کمکی به معافیت پسرم میشود خواهشمند است مرا راهنمایی فرمایید
                          • د
                            دکتر عرفان
                            ۱۴ بهمن ۱۴۰۲، ۰۷:۲۵
                            سلام بله اقدام کنید
                            • م
                              محراب
                              ۳۰ بهمن ۱۴۰۲، ۰۳:۴۵
                              سلام جناب دکتر
                              من یه سوال از خدمتتون دارم ممنون میشم جواب بدین
                              من حدود 15 ساله که غیبت دارم.
                              بدلیل بیماری که خودمو نابود کردم الان هیچ دندونی ندارم.آیا به من الان معافیت تعلق میگیره یا نه؟36 سالمه

                          لطفا سوالات و نظرات خود را بیان کنید

                          ثبت پاسخ