آشنایی با شغل مهندس نفت

کار مهندس نفت چیست

اگر به مباحث زمین‌شناسی، شیمی و ریاضیات علاقه‌مندید و از کار کردن در شرکت‌های بزرگ و فناور لذت می‌برید و در کنار این‌ها تحمل کار در نقاط دورافتاده و با شرایط آب و هوایی سخت را دارید شغل مهندسی نفت برای شما مناسب است.

کار مهندس نفت چیست

پس از کشف منابع نفتی یا گازی، مهندس نفت با همکاری زمین‌شناسان و دیگر متخصصان، ساختار زمین و خصوصیات صخره‌های حاوی ذخایر و روش‌های حفاری را تعیین و عملیات حفاری را آغاز و مدیریت می‌کند. از آنجایی که تنها درصد کمی از نفت و گاز موجود در منبع تحت فشار طبیعی از چاه فوران می‌کند، لذا مهندس نفت از انواع روش‌های مختلف به منظور استخراج منابع هیدروکربنی استفاده می‌کند. این روش‌ها شامل تزریق آب، مواد شمیایی، گاز یا بخار به درون یک منبع نفت برای بیرون راندن نفت با فشار بیشتر انجام می‌شوند. به دلیل اینکه حتی با به کارگیری کامل‌ترین روش‌های امروزی تنها قسمتی از نفت یا گاز یک منبع کشف می‌شود، لذا مهندس نفت به امور تحقیقاتی و گسترش فناوری و روش‌های کارآمدتری می‌پردازد تا میزان کشف را افزایش دهد و از هزینه حفاری و مراحل تولید بکاهد.

در مجموع مهندس نفت در یکی از حوزه‌های اکتشاف، حفاری یا بهره‌برداری کار می‌کند. مهندس نفت با تخصص بهره‌برداری به بررسی تولید از مخازن نفت و گاز و رفع مشکلات مربوطه می‌پردازد. تخصص او معمولا پس از به اتمام رسیدن کشف مخزن و حفاری آن به کار می‌آید و مهمترین کار یک مهندس نفت در حوزه بهره برداری، جلوگیری از افت فشار ناگهانی چاه به دلیل بهره برداری نامناسب و صیانت از مخزن جهت بهره‌برداری بیشتر است.

مهندس نفت با تخصص مخزن، به عنوان یکی دیگر از بازیگران عرصه نفت، پس از اکتشاف منابع هیدروکربنی (نفت، گاز و ...) توسط تیم اکتشاف، به منظور تکمیل کار و بررسی بیشتر مخازن یافت شده و مدل‌سازی آن‌ها برای انجام عملیات بعدی وارد میدان می‌شود. مهم‌ترین کار یک مهندس نفت در بخش مخازن عبارت است از: بررسی قابلیت تولید در مخزن با به کارگیری و بهره‌مندی از شیوه‌های جدید مطالعاتی و مدل‌سازی، ارزیابی توزیع فشار و توجیه افت آن در مخزن و چگونگی کنترل آن، انتخاب و ارائه روش عملی افزایش برداشت از مخازن با احتساب ملاحظات فنی و اقتصادی و مدیریت و صیانت از مخازن نفت و گاز کشور. مهندسان مخازن فعالیت‌هایی شبیه به مهندسان بهره‌برداری دارند و در واقع  پلی ارتباطی بین تیم اکتشاف و حفاری و تیم بهره‌برداری هستند و حلقه گمشده ارتباطی بین این دو گروه هستند.

پس از اکتشاف و شناسایی و مدل‌سازی مخازن نفت، مهندس نفت در حوزه حفاری عملیات‌هایی نظیر عملیات حفاری، مهندسی گل حفاری و … را به منظور دستیابی به نفت یا گاز موجود در مخازن بر عهده دارد. فعالیت این گروه از متخصصان منجر به استخراج نفت توسط بهره‌برداران می‌شود. مهندسی نفت با تخصص حفاری یکی از سخت‌ترین و پر خطرترین، و البته پر درآمدترین مشاغل نفتی است. از جمله ویژگی‌های مهم مهندسان حفاری، توانایی کار در شرایط دشوار و عملیاتی-بیابانی است که معمولا دوری از خانواده بر این سختی می‌افزاید. 

شما به عنوان مهندس نفت در صورت کسب تجربه در این صنعت می‌توانید مراحل مختلف شغلی را طی و در سمت‌های مختلف در شرکت‌های نفتی کار کنید. یکی از بالاترین سمت‌ها در روی دکل و منطقه عملیاتی، "کمپانی من" است. کمپانی من یا ناظر عملیات حفاری و بالاترین مقام مدیریتی در محل، معرفی کننده شخصی به عنوان نماینده تمام وقت شرکت نفت در محل حفاری چاه است که بر اجرای برنامه حفاری ارائه شده از سوی اداره کل حفاری مطابق بر زمان‌بندی به صورت ۲۴ ساعته نظارت دارد و با ارائه راهکارهای لازم در شرایط مقتضی، ضمن رعایت نکان ایمنی و صرفه‌جویی در هزینه‌ها سبب تسریع درحفاری چاه می‌شود.

وظایف مهندس نفت

• وظایف و مسئولیت‌های مهندس نفت (در صورتی که مطابق با تخصصش به کار مشغول شده باشد) به حوزه‌ای که کار می‌کند بستگی دارد. به طور کلی وظایف کلی مهندس نفت در بخش‌های مختلف شامل موارد زیر است:
• طراحی تجهیزات برای استخراج نفت و گاز به سودآورترین روش
• توسعه راه‌های تزریق آب، مواد شیمیایی، گازها یا بخار به ذخیره‌های نفتی
• توسعه برنامه‌های حفر زمین‌های نفت‌خیز و بازیابی نفت و گاز
• اطمینان یافتن از ارزیابی درست چاه‌ها
• استفاده از تجهیزات کامپیوتری برای شناسایی محل چاه‌ها و انجام درست عمل حفاری
• اطمینان یافتن از نصب، به کارگیری و نگهداری درست از تجهیزات
• همکاری با سایر متخصصان مانند زمین‌شناسان، مهندسان شیمی 

اما معمولا فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی نفت در یکی از حوزه‌های اکتشاف، حفاری، بهره‌برداری یا مخازن تخصص دارند. لذا با شرط انطباق شغل افراد با رشته‌ای که تحصیل کرده‌اند، هر گروه دارای وظایف، مسئولیت‌ها و شرایط کاری متفاوت خواهند بود. به عنوان مثال مهم‌ترین وظایف مهندس نفت در حوزه بهره‌برداری نفت عبارت است از:

• ارزیابی قابلیت تولید در مخازن و بررسی امکان‌پذیری روش‌های بهره‌برداری مورد نظر
• ارزیابی فنی-اقتصادی مخازن و تجهیزات آن
• طراحی و اجری بهینه عملیات بهره‌برداری
• تشخیص ویژگی‌ها و چگونگی رفتار با چاه‌های گوناگون
• انتخاب و توجیه روش مناسب برای بهره‌برداری و ازدیاد برداشت با توجه به شرایط فنی و اقتصادی
• صیانت از منابع نفت و گاز و ارائه روش‌های عملی بری افزایش طول عمر این منابع
• بررسی و ارزیابی اثر استراتژیک روش بهره‌برداری بر محیط زیست

بنابر گفته خیلی از نفتی‌ها! کار مهندس نفت با تخصص بهره‌برداری به نسبت سایر متخصصان دیگر نفت راحت‌تر است و بر خلاف مهندس حفاری یا اکتشاف بیشتر در دفتر کار و پشت میز است. همچنین تخصص مهندسان بهره‌برداری ترکیبی از تخصص‌های سایر گرایش‌های شغل مهندسی نفت است. مهندس مخزن نیز دارای وظایف مربوط به خود است

• شناخت مخزن که شامل تکمیل مطالعات زمین‌شناسی و پتروفیزیک مخزن می‌شود
• مدل‌سازی واقع‌گرایانه با جزییات زمین‌شناسی از مخزن هیدروکربنی
• ایجاد جدول زمانی تولید، برگزیدن مناسب‌ترین شیوه و نرخ تولید به جهت رسیدن به حداکثر برداشت سیالات نفتی
• انتخاب مناسب‌ترین شیوه ازدیاد برداشت با توجه به شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای و شرایط و خصوصیات مخزن

مهندسین اکتشاف و حفاری نیز وظایف خاص خود را دارند و فعالیت‌های آن‌ها قبل از استخراج نفت یا گاز است. مهندس اکتشاف بیشتر با عملیات زمین‌شناسی و مطالعاتی سر و کار دارد و مهندس حفاری با استفاده از تجهیزات حفاری و دکل‌های نفتی عملیات خطیر حفر چاه به منظور دستیابی به منابع هیدروکربونی شناسایی شده را انجام می‌دهد.

دانش و مهارت مورد نیاز شغل مهندس نفت

• برای اینکه شما بتوانید یک مهندس نفت کارآمد شوید، نیاز است همچون سایر علوم مهندسی، به ریاضیات علاقه‌مند باشید و در حل مسائل آن تسلط داشته باشید. همچنین تسلط بر علوم شیمی و زمین‌شناسی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. البته نوع گرایش شما مشخص می‌کند تا چه حد لازم است وارد کدام حوزه علمی شوید. به عنوان مثال دانشجویان رشته‌های مهندسی نفت گرایش اکتشاف یا حفاری به نسبت سایر دانشجویان مهندسی نفت باید مطالعات بیشتری در خصوص مسایل زمین‌شناسی داشته باشند.
• همچنین انجام کار در شرایط سخت، خطرناک و دور از خانواده یکی دیگر از قابلیت‌ها و ظرفیت‌هایی است که باید در شما وجود داشته باشد، زیرا در خیلی از مواقع بایستی به ماموریت‌های طولانی مدت و در شرایط آب و هوایی سخت بروید.
• توان حل مسئله، انجام کار تیمی، خلاقیت و توان تحلیل مسائل نیز از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های دیگری است که باید در شما به عنوان یک مهندس نفت به نحو احسن وجود داشته باشد، اگر به دنبال پیشرفت در شغل مهندسی نفت هستید، تسلط بر زبان انگلیسی نیز به عنوان یک از عوامل مهم و موثر در ورود و ارتقای شما در این حوزه خواهد بود.

نرم‌افزارهای تخصصی و کاربردی مهندسی نفت

یکی از مهم‌ترین مهارت‌های لازم برای مهندس نفت، تسلط داشتن بر نرم‌افزارهای تخصصی حوزه مهندسی نفت است. اگر به بررسی اجمالی آگهی‌های استخدامی مهندس نفت بپردازید، متوجه خواهید شد اکثر کارفرمایان، شرکت‌ها و سازمان‌ها یکی از شرایط جذب مهندس نفت را تسلط بر نرم‌افزارهای مربوط به حوزه مهندسی نفت قرار داده‌اند. بنابراین اگر می‌خواهید در شغل مهندسی نفت موفق باشید، به راحتی و  سریع بتوانید شغل مناسب و پردرآمدی را در حوزه تخصصی و بسیار رقابتی نفت و گاز پیدا کنید یا اگر شاغل در این حوزه هستید و می‌خواهید پله‌های ترقی را سریع‌تر طی کنید، مطمئن باشید یادگیری نرم‌افزارهای تخصصی مهندسی نفت یکی از راه‌های اصلی و مطمئن برای شماست. برخی از نرم‌افزارهای مهم و کاربردی که یک مهندس نفت با آن‌ها سر و کار خواهد داشت، در جدول زیر فهرست شده‌اند.

تحصیلات لازم برای مهندس نفت شدن

فارغ‌التحصیلان گرایش‌های مختلف مهندسی نفت در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری می‌توانند وارد این شغل شوند. البته در حال حاضر بسیاری از کسانی که در حوزه نفت و گاز مشغول کارند، تحصیلات دانشگاهی مرتبط ندارند، اما به مرور زمان و افزایش فارغ‌التحصیلان و متخصصان نفتی، جذب این افراد در شرکت‌های تخصصی نفت و گاز و پتروشیمی بیشتر خواهد شد.

ساعات کاری مهندس نفت

ساعات کار مهندس نفت با توجه به نوع تخصص و محل کار او متفاوت است. به طور کلی کارکنان دکل و سکوهای نفتی (منطقه عملیاتی) به صورت اقماری (دو هفته کار و دو هفته استراحت) و در دو نوبت کاری (روزکار و شب کار) مشغول به کارند. به عبارت دیگر در یک ماه، چهار نوبت کاری وجود دارد. سایر کارکنان دکل همچون کمپانی‌من، رئیس دستگاه، زمین‌شناس، گل‌نگار، گل‌شناس، پزشک، مکانیک و برق‌کار که حدود ۱۰۰ نفر برای یک دکل می‌شوند، معمولا در طول شبانه‌روز در محل دکل حضور دارند.

کارکنان دکل حفاری خشکی و سکوهای حفاری دریایی مشابه یکدیگرند. همچنین کارکنان سکوهای دریایی در همان جا استراحت می‌کنند و امکانات امداد و نجات از جمله بالگرد و قایق‌های نجات و تیم پزشکی در محل آماده است تا در مواقع خطر همچون وقوع حریق یه سرعت عملیات امداد و نجات را آغاز نمایند.

بازار کار و وضعیت استخدامی مهندسی نفت

شما به عنوان مهندس نفت می‌توانید در سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و خصوصی حوزه نفت، گاز و پتروشیمی استخدام شوید. همچنین با کسب مدارک عالی دانشگاهی امکان کار برای شما در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی فراهم می‌شود.

شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارت نفت اند و معمولا از طریق آزمون استخدامی کتبی و سپس مصاحبه حضوری اقدام به جذب نیرو می‌کنند. در واقع پس از اعلام نتایج آزمون کتبی، کسانی که نمره کافی را کسب کرده باشند، در تاریخ مشخص، به مصاحبه حضوری فراخوانده می‌شوند. اطلاع‌رسانی در این زمینه و زمان برگزاری آزمون استخدامی از صفحه استخدام وزارت نفت انجام می‌شود. در آزمون‌های شرکت‌های دولتی حوزه نفت و گاز، برای پذیرش معمولا سهمیه‌‌های متفاوتی در نظر گرفته می‌شود. برای مثال، بومی بودن در استان محل پذیرش و تحصیل در دانشگاه صنعت نفت، از جمله این سهمیه‌ها است.

نکته قابل توجه این است که در آگهی‌های استخدامی شرکت ملی نفت، تعداد مهندسان نفت و گاز مورد نیاز این شرکت، بسیار کمتر از سایر رشته‌ها، از جمله مهندسی مکانیک، شیمی، عمران و حسابداری است و این رقابت در رشته نفت را سنگین کرده است. استخدام نیروهای تازه وارد  در شرکت‌های دولتی  نسبت به شرکت‌های خصوصی بهتر است زیر این افراد در شرکت‌های دولتی آموزش‌های بدو ورود بیشتری می‌بینند.

برای استخدام مهندس نفت در شرکت‌های خصوصی، دو موضوع بسیار حائز اهمیت است.

• تخصص در زمینه مورد نیاز آن شرکت:  نوع دانشگاهی که شما در آن‌جا تحصیل کرده‌اید و رتبه و معدل‌تان به جذب شما در بازار کار ارتباط دارد. بسیاری از شرکت‌های فعال در صنعت نفت و گاز، نیروی انسانی متخصص مورد نیاز خود را از بین فارغ‌التحصیلان ممتاز دانشگاه‌های برتر کشور انتخاب می‌کنند. این شرکت‌ها با توجه به نیاز خود اقدام به جذب نیرو می‌کنند و در صورت کارآمدی نیرو، کار را با او ادامه می‌دهند. 
• تسلط بر زبان انگلیسی به عنوان یک زبان بین‌المللی:  همچنین تسلط بر زبان انگلیسی می‌تواند آینده شغلی مناسب‌تری را برای شما به عنوان مهندس نفت در این صنعت رقم بزند. زیرا به دلیل تخصصی بودن این صنعت و انحصار بخش‌هایی از آن در دست مهندسان اروپایی و امریکایی، حتی در صورتی که شما در ایران مشغول به کار باشید اما برای مطالعه منابع روز دنیا، گفتگو و برقراری ارتباط موثر با مهندسان خارجی مستقر در پروژه و شاید رفتن به ماموریت‌های خارجی برای گذراندن آموزش‌های تکمیلی یا دوره‌های خاص، نیاز به تسلط بر این زبان بین المللی دارید.

 

جست‌وجوی آگهی

استخدام مهندس نفت

شخصیت‌های مناسب شغل مهندس نفت

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌ها، علایق، مهارت‌ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم‌ترین این عوامل ویژگی‌های شخصیتی است. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فرد ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت اند. به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ‌های شخصیتی مختلف در همه مشاغل هستند و نمی‌توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ‌های شخصیتی خاصی در این شغل موفق می‌شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ‌های شخصیتی که برای این شغل معرفی می‌شوند، عموما این کار را بیشتر می‌پسندند و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته‌اند.

برای مشاهده سایر مشاغل اینجا کلیک کنید