آشنایی با شغل راهنمای گردشگری

چگونه وارد کار گردشگری شویم

اگر شما توانایی خوبی در برقراری ارتباط با عموم مردم دارید و به تاریخ و هنر علاقه‌مند هستید، این شغل مناسب شماست.

کار راهنمای گردشگری چیست

راهنمای گردشگری یا راهنمای تور مسافرتی کسی است که تسلط و اطلاعات کامل درباره میراث طبیعی و فرهنگی هر منطقه دارد و می‌تواند این اطلاعات را به زبان قابل درک برای گردشگران توضیح دهد یا ترجمه کند. از این نظر، یک راهنمای گردشگری شخصی است که اغلب آگاهی و آشنایی ویژه‌ای با خصوصیات فرهنگی، اقلیمی، اجتماعی منطقه و نیز درک خاصی از مسائل، مقتضیات، آداب و رسوم و مقررات مرتبط با این مکان‌ها دارد که در راهنمایی گردشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد. راهنمای گردشگری همراه گروه سفر می‌کند و در شرایط مختلف مسافران را راهنمایی و اطلاعات مورد نیاز آن‌ها را در سفر در اختیارشان می‌گذارد.

وظایف و حوزه کاری راهنمای گردشگری با مدیر تور (لیدر تور) متفاوت است. اما در بسیاری موارد چون مدیر تور وظایف مربوط به راهنمای گردشگری را نیز انجام می‌دهد (که البته از نظر استانداردهای بین‌المللی مانعی ندارد)، تفکیک آن‌ها از یکدیگر سخت می‌شود. مدیر تور مسئولیت تور و همه مسافران آن را بر عهده دارد. او بر انجام درست کارها و برنامه‌های تور نظارت دارد و مدیریت هزینه‌ها و مخارج تور بر عهده اوست.

راهنمای تور مسافرتی باید حافظه خوبی در به یاد سپاری اطلاعات تاریخی، رویدادها، حقایق، اعداد و ارقام داشته باشد. او باید توان مدیریت و سازماندهی خوبی داشته باشد و در موارد لزوم تصمیم‌گیری‌های درستی برای گروه انجام دهد. همچنین داشتن روابط عمومی خوب و ایجاد ارتباط نزدیک و توام با احترام با مسافران، داشتن ظاهری آراسته و مسئولیت‌پذیری بالا، از دیگر خصوصیات اصلی راهنمای تور است.
راهنمای گردشگری در سفر باید همیشه در دسترس باشد، بنابراین گاهی از صبح زود تا آخر شب مشغول کار است. حجم کار او در زمان‌هایی از سال به‌ویژه در تعطیلات بسیار بیشتر است. در بسیاری از موارد راهنمای تور، شغلی پاره وقت برای افراد است و در کنار آن شغل دیگری نیز دارند. تنها تعدادی از راهنمایان تور هستند که به صورت تمام وقت کار و از این راه هزینه های زندگی خود را تامین می‌کنند. راهنمای تور، زندگی خود را بیشتر در کنار مسافران و گردشگران و اغلب در نواحی توریستی سپری می‌کند. او معمولا با یک آژانس مسافرتی یا برگزارکننده تور کار می‌کند.

وظایف راهنمای گردشگری

به دلیل اینکه در بسیاری موارد مدیر تور (لیدر) و راهنمای تور یک نفر هستند، وظایف آن‌ها در برخی موارد با هم تداخل دارد. با توجه به این مورد وظایف راهنمای گردشگری عبارتند از:

• پیوستن به گروه در شروع سفر، خوشامدگویی و دادن اطلاعات مربوط به جزئیات سفر به آن‌ها
• اطمینان یافتن از پیش رفتن همه موارد سفر مانند سرویس‌دهی غذا و مکان استراحت مطابق با برنامه و انجام هماهنگی‌های لازم
• انجام زمان‌بندی مناسب برای کل سفر
• کمک به مسافران در مسائل مختلف از جمله موارد مربوط به گذرنامه
• ارائه توضیحات کلی از مکان‌ها و محل‌های بازدید در سفر به مسافران
• تدارک دیدن و فروش برنامه‌های مختلف تفریحی و گردشی به افراد تور
• مشاوره دادن در خصوص مواردی مانند رستوران‌ها، مغازه‌ها و مراکز خرید هر منطقه
• راهنمای تور باید همیشه برای مشاوره دادن، حل مشکلات و رویارویی با مسائل اضطراری مانند گم شدن گذرنامه یا پول و بیماری در دسترس باشد.

مهارت و دانش مورد نیاز شغل راهنمای گردشگری

• توانایی برقراری ارتباط با همه افراد در هر سن و موقعیتی
• اعتماد به نفس
• صبر و مسئولیت‌پذیری
• رفتار مودبانه
• علاقه زیاد به جغرافیا و مکان‌های تاریخی و داشتن دانش کافی در این حوزه‌ها
• آشنایی با فرهنگ‌های مختلف
• آشنایی خوب با یک یا چند زبان خارجی
• آگاهی از مسائل ایمنی در سفر
• توانایی حفظ آرامش در شرایط اضطراری
• داشتن انعطاف در برخورد با مشکلات سفر یا مسافران
• مهارت مدیریت زمان و سازماندهی
• ظاهر مناسب و آراسته
• توان بدنی خوب
• مدیریت مناسب هزینه و مخارج تور

تحصیلات لازم و نحوه ورود به  شغل راهنمای گردشگری

افراد علاقه‌مند برای ورود به این شغل می‌توانند از راه‌های مختلف اقدام کنند. یکی از آن‌ها انتخاب رشته راهنمای گردشگری در شاخه کار و دانش پس از اتمام دوره متوسطه اول است. این افراد در صورت علاقه‌مندی می‌توانند در رشته مدیریت گردشگری در دانشگاه علمی و کاربردی یا رشته مدیریت جهانگردی، تاریخ و باستان‌شناسی در سایر دانشگاه‌ها ادامه تحصیل دهند.

قابل ذکر است که برای اشتغال این شغل نیازی به مدرک دانشگاهی مرتبط نیست. در هر شهر معمولا موسسات مختلفی دوره‌های آموزشی راهنمای تور را برگزار می‌کنند. با تماس یا مراجعه به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهر محل سکونت می‌توان از مکان، کیفیت آموزش و هزینه دوره‌های این موسسات آگاهی شد. معمولا دوره‌های آموزشی برای راهنمایان تور در قالب ۲ برنامه آموزشی راهنمایان ایرانگردی – جهانگردی و راهنمایان طبیعت‌گردی برگزار می‌شود.

پس از اتمام دوره آموزشی داوطلب در هر درس مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. پس از موفقیت در این آزمون که نقش آزمون معرفی را دارد، داوطلب در آزمون جامع، شامل دروس اصلی دوره شرکت می‌کند. در صورت قبولی در آزمون جامع، فارغ‌التحصیل دانشنامه پایان دوره را دریافت می‌کنند. در این مرحله فرد می‌تواند برای کارت راهنمایی تور اقدام کند. مراحل دریافت کارت عبارت است از:

• تکمیل فرم های مربوطه
• طی مرحله گزینش
• اخذ گواهی عدم سوء پیشینه از مراجع ذی‌صلاح
• اخذ گواهی عدم اعتیاد از مراجع ذی‌صلاح

پس از این مراحل، کارت راهنمای تور صادر می‌شود که مدت اعتبار آن یک سال است و هر سال باید تمدید شود. در این مرحله فرد می‌تواند با مراجعه حضوری به آژانس‌های گردشگری خود را برای همکاری به عنوان راهنمای تور معرفی کند. 

بازار کار و آینده شغلی راهنمای تور گردشگری

راهنمای گردشگری می‌تواند در آژانس‌ها و موسسات مسافرتی و گردشگری، هتل‌ها و متل‌ها استخدام شود و با کسب تجربه بیشتر به سمت‌های مدیریتی خواهد رسید. همچنین می‌تواند به صورت مستقل با تورهای شرکت‌های مختلف همکاری کند. با داشتن تجربه و سرمایه لازم می‌تواند آژانس مسافرتی و گردشگری تاسیس کند. در خصوص وضعیت بازار کار و استخدام راهنمای گردشگری اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. بازار کار او ارتباط مستقیمی با صنعت گردشگری دارد. در صورتی که این صنعت رونق پیدا کند، بازار کار این شغل نیز بسیار بهتر خواهد شد. 

شخصیت‌های مناسب شغل راهنمای گردشگری

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌ها، علایق، مهارت‌ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم‌ترین این عوامل ویژگی‌های شخصیتی است. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فرد ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت اند. به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ‌های شخصیتی مختلف در همه مشاغل هستند و نمی‌توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ‌های شخصیتی خاصی در این شغل موفق می‌شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ‌های شخصیتی که برای این شغل معرفی می‌شوند، عموما این کار را بیشتر می‌پسندند و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته‌اند.

برای مشاهده سایر مشاغل اینجا کلیک کنید